Το φασκόμηλο (επιστημονική ονομασία: Salvia officinalis) είναι ένα φυτό που αναπτύσσεται κυρίως στις Μεσογειακές χώρες και καλλιεργείται σχεδόν σε όλα τα μέρη της Ελλάδας. Η ονομασία του προέρχεται από το λατινικό ρήμα salvare που σημαίνει «θεραπεύω» και εκτός από τη χρήση του στη μαγειρική, παρουσιάζει σημαντικές φαρμακευτικές ιδιότητες, οι οποίες συνέβαλαν στη χρήση του ως φυτικό φάρμακο από την εποχή της αρχαίας Ελλάδας και Ρώμης.

Τα διάφορα είδη φασκόμηλου χρησιμοποιούνται παραδοσιακά για τη θεραπεία μιας σειράς παθήσεων, όπως οι πεπτικές διαταραχές και οι διαταραχές του κυκλοφορικού συστήματος, η βρογχίτιδα, ο βήχας, το άσθμα, τα προβλήματα μνήμης, η στηθάγχη, τα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης, ο διαβήτης, οι φλεγμονές του στόματος και του λαιμού, η κατάθλιψη και η υπερβολική εφίδρωση.

Ποιες είναι οι πιθανές θεραπευτικές ιδιότητες του φασκόμηλου;

1. Τονώνει τη μνήμη και την υγεία του εγκεφάλου

Το φασκόμηλο μπορεί να τονώσει την υγεία του εγκεφάλου και τη μνήμη με διάφορους τρόπους. Η υψηλή περιεκτικότητα του σε αντιοξειδωτικά φαίνεται πως μπορεί να προστατέψει από την ανάπτυξη ασθενειών που σχετίζονται με το οξειδωτικό στρες, όπως η νόσος του Alzheimer και του Parkinson, αλλά και διαταραχές της ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη.

Το φασκόμηλο έχει αποδειχθεί επίσης, από μελέτες σε ποντίκια, ότι προστατεύει από τη νευροτοξικότητα που προκαλεί η συσσώρευση β-αμυλοειδούς, η οποία οδηγεί σε διαταραχές μάθησης και απώλεια μνήμης.

Τέλος, αρκετά είδη φασκόμηλου και τα συστατικά τους φαίνεται να δρουν αποτελεσματικά ως αναστολείς της ακετυλοχολινεστεράσης, η οποία καταλύει τη διάσπαση της ακετυλοχολίνης. Η ακετυλοχολίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής  που παίζει σημαντικό ρόλο σε πολλές πτυχές της γνωστικής λειτουργίας και συμπεριφοράς, όπως η προσοχή, η μάθηση και η μνήμη, και οι αλλαγές στη σηματοδότηση της σχετίζονται με την παθοφυσιολογία πολλών νευροεκφυλιστικών ασθενειών.

2. Συμβάλει στην υγεία της στοματικής κοιλότητας

Το φασκόμηλο διαθέτει αντιμικροβιακές ιδιότητες, οι οποίες μπορεί να συνεισφέρουν στην διατήρηση της στοματικής υγιεινής και την αντιμετώπιση διάφορων στοματικών παθήσεων, όπως η οδοντική πλάκα, η ουλίτιδα, τα στοματικά έλκη και οι οδοντικές κοιλότητες.

3. Μειώνει τα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης

Το φασκόμηλο φαίνεται πως μπορεί να μειώσει τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης, η συσσώρευση της οποίας μπορεί να οδηγήσει στην αθηροσκλήρωση και αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων.

Μια μελέτη μάλιστα έδειξε πως η κατανάλωση τσαγιού από φασκόμηλο δύο φορές την ημέρα για δύο εβδομάδες μείωσε τα επίπεδα της ολικής και LDL χοληστερόλης, ενώ αύξησε τα επίπεδα της HDL.

4. Βοηθά στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης

H πιο χαρακτηριστική ιδιότητα του φασκόμηλου είναι η παρεμπόδιση της εφίδρωσης που αυτό προκαλεί, με αποτέλεσμα να θεωρείται ιδιαίτερα αποτελεσματικό στην περίπτωση της αντιμετώπισης των εφιδρώσεων που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση.

5. Μειώνει τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα

Τα φύλλα του φασκόμηλου έχουν χρησιμοποιηθεί παραδοσιακά για την αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη και σύγχρονες μελέτες σε ανθρώπους έχουν δείξει πως η ευεργετική αυτή δράση είναι αρκετά πιθανή. Συγκεκριμένα, το εκχύλισμα φύλλων φασκόμηλου έχει φανεί αποτελεσματικό στη μείωση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη, σε παρόμοιο επίπεδο με τη ροσιγλιταζόνη, ένα αντιδιαβητικό φάρμακο. Ωστόσο, απαιτείται περισσότερη έρευνα για να μπορέσει να θεωρηθεί ιατρικά έγκυρη η χρήση του φασκόμηλου για τη θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη.

Είναι ασφαλής η χρήση του φασκόμηλου;

Η κατανάλωση του φασκόμηλου σε ποσότητες που βρίσκεται συνήθως στα τρόφιμα θεωρείται ασφαλής, όπως επίσης και η χρήση του σε μεγάλες ποσότητες για διάστημα έως και 4 μήνες, σύμφωνα με μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί. Ορισμένα είδη φασκόμηλου, ωστόσο, περιέχουν ένα συστατικό που ονομάζεται θουγιόνη και μπορεί να προκαλέσει επιληπτικές κρίσεις όταν λαμβάνεται σε μεγάλες δόσεις ή για παρατεταμένα χρονικά διαστήματα. Έτσι, η κατανάλωση φασκόμηλου και ιδιαίτερα του αιθέριου ελαίου του, που έχει υψηλή περιεκτικότητα σε θουγιόνη, πρέπει να γίνεται με προσοχή και μόνο ύστερα από επικοινωνία με τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης.

Επιπλέον, το φασκόμηλο δεν πρέπει να χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, λόγω των πιθανών επιβλαβών επιπτώσεων που παρουσιάζει η θουγιόνη.