Διατροφή & άνοια: Υπάρχει σχέση μεταξύ τους;

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), η άνοια αποτελεί μια από τις κύριες αιτίες θανάτου σε ορισμένες ηλικιακές ομάδες, καθώς επηρεάζει παραπάνω από 55 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Η πιο συχνή μορφή άνοιας είναι η νόσος Alzheimer, από την οποία πάσχει περίπου το 60-70% των ατόμων που διαγιγνώσκονται με άνοια.

Τα κύρια συμπτώματα της άνοιας είναι:

• τα προβλήματα μνήμης
• η απώλεια γνωστικής λειτουργίας
• οι αλλαγές στην προσωπικότητα

Παρόλο που η γήρανση αποτελεί κύριο παράγοντα κινδύνου, άλλοι παράγοντες, όπως η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης και οι καρδιακές παθήσεις, αυξάνουν επίσης τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας.

Δεδομένου του ότι δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμη θεραπεία για την άνοια, οι περισσότερες αγωγές στηρίζονται στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της, χωρίς όμως να επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου.

Μπορεί μια υγιεινή διατροφή να μειώσει τον κίνδυνο άνοιας;

Η διατήρηση μιας καλής φυσικής κατάστασης και υγείας μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο άνοιας, σύμφωνα με μελέτες. Η υγιεινή διατροφή αποτελεί βασικό κομμάτι για τη διασφάλιση της καλής υγείας και σχετίζεται έμμεσα με τη βελτίωση της γνωστικής λειτουργίας.

Ορισμένες μελέτες έχουν προτείνει πως η μεσογειακή διατροφή, που είναι κυρίως πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς, ελαιόλαδο και θαλασσινά, μπορεί να βοηθά στη βελτίωση της γνωστικής λειτουργίας και επιβράδυνση της εξέλιξης της ήπιας γνωστικής εξασθένησης σε άνοια.

Η δίαιτα MIND (Mediterranean–DASH Intervention for Neurodegenerative Delay) είναι παρόμοια με τη μεσογειακή διατροφή, αλλά επικεντρώνεται περισσότερο στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τους ξηρούς καρπούς, τα δημητριακά ολικής αλέσεως, τα όσπρια, τα μούρα, τα θαλασσινά, το ελαιόλαδο και το κρασί. Η δίαιτα MIND βασίζεται στο ρόλο που διαδραματίζουν οι τροφές στην πρόληψη της άνοιας και έχει ως στόχο τη μείωση της πιθανότητας εμφάνισής της.

Μελέτες σε άτομα που ακολουθούσαν τη δίαιτα MIND διαπίστωσαν πως η γνωστική έκπτωση ήταν σημαντικά πιο αργή, γεγονός το οποίο ενισχύει τη θεωρία συσχέτισης της δίαιτας MIND και της γνωστικής λειτουργίας του εγκεφάλου.

Αυξάνει η κατανάλωση επεξεργασμένων τροφών τον κίνδυνο άνοιας;

Υπάρχουν αρκετά στοιχεία που συνδέουν την ανθυγιεινή διατροφή με τον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας, αλλά τα περισσότερα από αυτά προέρχονται από μελέτες παρατήρησης με αποτέλεσμα να μην αποδεικνύουν μια απόλυτη αιτιώδη συνάφεια.

Δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε επεξεργασμένους υδατάνθρακες μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο άνοιας, σύμφωνα με μελέτες σε ζωικά μοντέλα, ενώ παρόμοια αποτελέσματα έχουν παρατηρηθεί και σε μια μελέτη με ηλικιωμένους συμμετέχοντες που κατανάλωναν καθημερινά ένα σνακ πλούσιο σε επεξεργασμένους υδατάνθρακες.

Μια άλλη μελέτη, πρόσφατα δημοσιευμένη, κατέληξε στο συμπέρασμα πως η τακτική κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος (λουκάνικο, σαλάμι, μπέικον) μπορεί να αυξήσει το σχετικό κίνδυνο για κάθε είδος άνοιας κατά 44%.

Πώς επηρεάζει το αλκοόλ τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας;

Η σχέση μεταξύ του αλκοόλ και της άνοιας δεν είναι απόλυτα σαφής, διότι ενώ η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ έχει συσχετιστεί με την εμφάνιση άνοιας, η χαμηλή έως μέτρια κατανάλωσή του θεωρείται πως μπορεί να μην έχει τις ίδιες επιπτώσεις.

Συγκεκριμένα, η πλειοψηφία των μελετών που εξέτασε τη σχέση μεταξύ της μέτριας κατανάλωσης αλκοόλ και του κινδύνου εμφάνισης άνοιας, έδειξε πως όσοι καταναλώνουν αλκοόλ με μέτρο (ιδιαίτερα κόκκινο κρασί) έχουν λιγότερες πιθανότητες εμφάνισης άνοιας.

Επιπλέον, σύμφωνα με δύο συστηματικές ανασκοπήσεις, η μείωση της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ θα μπορούσε να βοηθήσει στην πρόληψη της άνοιας. Ωστόσο, τα άτομα που απείχαν πλήρως από το αλκοόλ φάνηκε να έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο άνοιας σε σχέση με όσους το κατανάλωναν με μέτρο. Επομένως, η κατανάλωση αλκοόλ με μέτρο μπορεί να δρα προστατευτικά, σε αντίθεση με την υπερβολική κατανάλωση. Για την επιβεβαίωση όμως του αποτελέσματος αυτού απαιτείται περαιτέρω έρευνα.

Τι σχέση έχει το εντερικό μικροβίωμα με την άνοια;

Αρκετές μελέτες έχουν δείξει πως υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της φλεγμονής και της εξασθένησης της μνήμης. Το μικροβίωμα του εντέρου είναι στενά συνδεδεμένο με τη φλεγμονή, με αποτέλεσμα σε αρκετές κλινικές μελέτες να έχει παρατηρηθεί επίσης συσχέτιση μεταξύ του εντερικού μικροβιώματος και της άνοιας.

Επιστημονικά στοιχεία από μελέτες δείχνουν πως άτομα που έχουν άνοια έχουν επίσης διαταραγμένη ισορροπία στο μικροβίωμα του εντέρου τους, συγκεκριμένα μικρότερο αριθμό ευεργετικών βακτηρίων του γένους Bacteroides και αυξημένο αριθμό φλεγμονωδών ειδών.

Πώς μπορεί να μειωθεί ο κίνδυνος άνοιας;

Ολοένα αυξανόμενα στοιχεία δείχνουν πως μια ισορροπημένη, υγιεινή διατροφή, πλούσια σε θρεπτικά συστατικά μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση της ποικιλομορφίας του εντερικού μικροβιώματος, το οποίο με τη σειρά του βοηθά στη μείωση της φλεγμονής στο σώμα που σχετίζεται με την άνοια.

Παρόλο που δεν έχει αποδειχθεί πως η διατροφή επηρεάζει άμεσα την εμφάνιση άνοιας, η υιοθέτηση μιας υγιεινής διατροφής που υποστηρίζει το μικροβίωμα και βοηθά στη μείωση του κινδύνου καρδιακών παθήσεων, σε συνδυασμό με την τακτική σωματική άσκηση, είναι κάτι που σίγουρα θα είναι ευεργετικό για την υγεία.