Εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα: Η τακτική κατανάλωσή τους οδηγεί σε άνοια

Σχεδόν όλα τα τρόφιμα υπόκεινται σε κάποια επεξεργασία για τη συντήρησή τους, αλλά τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα έχουν συχνά πολύ χαμηλή διατροφική αξία και μπορεί να οδηγήσουν σε υπερκατανάλωση. Αρκετές μελέτες έχουν συνδέσει την κατανάλωση εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων με μια σειρά αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία, όπως ο υψηλότερος κίνδυνος καρδιαγγειακών παθήσεων, μεταβολικού συνδρόμου και παχυσαρκίας.

Μια νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό JAMA Neurology, δίνει περισσότερα στοιχεία για τις αρνητικές επιδράσεις των εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων στη γνωστική λειτουργία του εγκεφάλου. Συγκεκριμένα, η μελέτη διαπίστωσε πως τα άτομα που καταναλώνουν περισσότερα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο γνωστικής εξασθένησης και άνοιας.

Είναι όλα τα επεξεργασμένα τρόφιμα επιβλαβή για την υγεία;

Δεν είναι όλα τα επεξεργασμένα τρόφιμα το ίδιο, καθώς πολλά από αυτά επεξεργάζονται κυρίως για να διατηρήσουν τη γεύση, την υφή και τη φρεσκάδα τους. Ωστόσο, τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα είναι συνήθως έτοιμα προς κατανάλωση φαγητά ή ποτά, τα οποία περιέχουν ελάχιστη έως μηδενική θρεπτική αξία.

Σύμφωνα με το σύστημα ταξινόμησης τροφίμων NOVA, με βάση την ποσότητα επεξεργασίας που χρησιμοποιείται για τη συντήρηση, την εξαγωγή, την τροποποίηση και τη δημιουργία, τα τρόφιμα μπορούν να κατηγοριοποιηθούν στις εξής 4 ομάδες:

• Ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα

Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν τρόφιμα όπως σπόροι, φρούτα, αυγά και γάλα, που μπορεί να έχουν υποστεί ελάχιστη επεξεργασία.

• Επεξεργασμένα μαγειρικά συστατικά

Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν συστατικά όπως το αλάτι, η ζάχαρη, το μέλι και τα φυτικά έλαια, τα οποία επεξεργάζονται με συμπίεση ή άλεση.

• Επεξεργασμένα τρόφιμα

Τα επεξεργασμένα τρόφιμα παρασκευάζονται μέσω της προσθήκης ζάχαρης, αλατιού ή λαδιού και μπορεί να είναι μαγειρεμένα ή ζυμωμένα.

• Εξαιρετικά επεξεργασμένα ή υπερεπεξεργασμένα προϊόντα τροφίμων και ποτών

Τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα και ποτά είναι προϊόντα βιομηχανικής παρασκευής, τα οποία περιλαμβάνουν συστατικά, όπως οι σταθεροποιητές και τα συντηρητικά. Για παράδειγμα, στην κατηγορία αυτή ανήκουν η σοκολάτα, οι καραμέλες, το παγωτό, τα μπισκότα, τα αρτοσκευάσματα και το γρήγορο φαγητό.

Πώς συνδέονται τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα με την έκπτωση της γνωστικής υγείας;

Η γνωστική εξασθένηση είναι συνήθως το πρώτο προφανές σημάδι της άνοιας και επηρεάζει ένα σημαντικό ποσοστό ενηλίκων σε όλο τον κόσμο. Η κατανάλωση εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων είχε συνδεθεί στο παρελθόν με τη μείωση της λεκτικής ευχέρειας σε ηλικιωμένους και την επιδείνωση της γνωστικής λειτουργίας σε ηλικιωμένα άτομα με διαβήτη τύπου 2.

Στην νέα μελέτη που προαναφέρθηκε, αποκαλύφθηκαν νέα στοιχεία τα οποία συνδέουν την κατανάλωση υπερεπεξεργασμένων τροφίμων με τον αυξημένο κίνδυνο γνωστικής έκπτωσης.

Στα πλαίσια της μελέτης, οι 10.755 συμμετέχοντες κλήθηκαν να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με τη συχνότητα κατανάλωσης φαγητού και ανά τακτά χρονικά διαστήματα ολοκλήρωναν γνωστικά τεστ που ανέλυαν την ανάκληση λέξεων, την αναγνώριση και την ευχέρεια του λόγου τους.

Μετά από 8 χρόνια παρακολούθησης, τα δεδομένα έδειξαν πως τα άτομα με την υψηλότερη πρόσληψη υπερεπεξεργασμένων τροφίμων είχαν 28% ταχύτερο ρυθμό γνωστικής έκπτωσης και 25% ταχύτερο ρυθμό μείωσης της εκτελεστικής τους λειτουργίας, σε σχέση με άτομα που είχαν χαμηλότερη πρόσληψη των τροφών αυτών.

Ωστόσο, δεδομένου πως τα άτομα που συμμετείχαν στη μελέτη ήταν γνωστικά υγιή, δεν μπορούν να διεξαχθούν συμπεράσματα σχετικά με το εάν η κατανάλωση υπερεπεξεργασμένων τροφίμων σχετίζεται με την επιταχυνόμενη γνωστική έκπτωση σε άτομα που ήδη αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη γνωστική τους λειτουργία.

Πώς επηρεάζει μια υγιεινή διατροφή τη γνωστική λειτουργία;

Μεγάλες μελέτες έχουν δείξει πως η υιοθέτηση μιας υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής σχετίζεται με το μεγαλύτερο όγκο του εγκεφάλου. Επιπλέον, η υιοθέτηση της δίαιτας MIND (συνδυασμός μεσογειακής διατροφής και δίαιτας DASH) έχει συνδεθεί με την επιβράδυνση της γνωστικής έκπτωσης και τις καλύτερες γνωστικές επιδόσεις.

Οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως οι διατροφικές επιλογές ενός ανθρώπου είναι ένας ισχυρός τρόπος για τη διατήρηση μιας υγιούς εγκεφαλικής λειτουργίας. Παρόλο που η περιστασιακή κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων θεωρείται απίθανο να προκαλέσει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα πρέπει να περιορίζονται όσο το δυνατόν περισσότερο και αντί για αυτά να προτιμούνται πιο πλούσιες και θρεπτικές τροφές, που βοηθούν στη διατήρηση της συνολικής υγείας.