Η βιταμίνη D, είναι μια πολυσυζητημένη και πολυμελετημένη βιταμίνη, για τα οφέλη που προσφέρει στην ανθρώπινη υγεία. Πράγματι, η εν λόγω βιταμίνη υποστηρίζει αποδεδειγμένα την υγεία των οστών και του ανοσοποιητικού συστήματος, ωστόσο, τα δεδομένα σε ότι αφορά την σχέση της με τον καρκίνο δεν είναι ξεκάθαρα. (Βιταμίνη D: Ποιος είναι ο ρόλος και η σημαντικότητά της για την υγεία;)

Η βιταμίνη D μπορεί να λειτουργήσει ως μέτρο πρόληψης του καρκίνου;

Τα άτομα που εκτίθενται συχνά στον ήλιο, δεν έχουν συνήθως ανεπάρκεια βιταμίνης D και διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο καρκίνου. Την ίδια ώρα, μελέτες δείχνουν ότι στις περιοχές όπου οι άνθρωποι εκτίθενται σε μεγαλύτερες ποσότητες ήλιου και κατά συνέπεια εξασφαλίζουν μεγαλύτερες ποσότητες βιταμίνης D, αναφέρονται χαμηλότερα ποσοστά θανάτων από καρκίνο και καρδιακές παθήσεις. Με βάση αυτά τα στοιχεία, θα μπορούσε κανείς να πει ότι τα συμπληρώματα βιταμίνης D μπορούν να λειτουργήσουν ως μέτρο πρόληψης ενάντια στον καρκίνο, για τα άτομα που δεν εκτίθενται συστηματικά στον ήλιο. Πόσο αληθινή είναι όμως αυτή η εκδοχή; (Βιταμίνη D: Πότε μπορεί να χρειάζεται λήψη συμπληρωμάτων;)

Η JoAnn E. Manson, MD, DrPH, επικεφαλής του τμήματος προληπτικής ιατρικής στο Brigham and Women’s Hospital στη Βοστώνη, υποστηρίζει ότι τα συμπληρώματα βιταμίνης D δεν μπορούν να λειτουργήσουν ως μέτρο πρόληψης κατά του καρκίνου, σύμφωνα με τα υπάρχοντα ερευνητικά δεδομένα. Όπως εξήγησε, τα άτομα που διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο καρκίνου, τείνουν να ασκούνται περισσότερο και ως εκ τούτου περνούν περισσότερο χρόνο σε εξωτερικούς χώρους και γι΄ αυτό τα επίπεδα βιταμίνης D στο σώμα τους είναι υψηλότερα. Με βάση αυτό, η Manson θεωρεί ότι ο μειωμένος κίνδυνος καρκίνου που διατρέχουν τα συγκεκριμένα άτομα, δεν οφείλεται κατ΄ αποκλειστικότητα στην επάρκειά τους σε βιταμίνη D, αλλά σε άλλους παράγοντες, όπως η άσκηση. Την ίδια ώρα, σε δική της έρευνα, η Manson διαπίστωσε ότι δεν υπάρχουν δεδομένα που να συνδέουν σημαντικά τα συμπληρώματα βιταμίνης D με την πρόληψη του καρκίνου. 

Οι περισσότερες μελέτες που έχουν ασχοληθεί με τα συμπληρώματα βιταμίνης D και τη σχέση τους με τον καρκίνο, είναι παρατηρητικές, οπότε δεν μπορούν να δείξουν μια σχέση αιτιότητας. Σύμφωνα με τον Barry Kramer, MD, διευθυντή του Τμήματος Πρόληψης Καρκίνου του NCI, τα άτομα που παίρνουν -γενικά- βιταμίνες, διαφέρουν συνήθως σημαντικά από τον γενικό πληθυσμό. Οι περισσότερες περιπτώσεις έχουν μεγαλύτερα εισοδήματα, προσέχουν περισσότερο την υγεία τους, οπότε είναι λιγότερο πιθανόν να καπνίζουν και να είναι παχύσαρκοι και όπως είπαμε πιο πάνω είναι πιο πιθανόν να ασκούνται. Ως εκ τούτου, ο μειωμένος κίνδυνος που διατρέχουν για διάφορες χρόνιες ασθένειες, ανάμεσα τους ο καρκίνος και οι καρδιακές παθήσεις, θεωρείται αποτέλεσμα συνδυασμού των πιο πάνω παραγόντων και όχι αποκλειστικά της λήψης βιταμινών.

Μια τυχαιοποιημένη μελέτη, που πραγματοποιήθηκε το 2019 και δημοσιεύθηκε στο New England Journal of Medicine, με την επωνυμία VITAL, σχεδιάστηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορέσει να αποφύγει τις πάνω «παγίδες», αναθέτοντας τυχαία σε χιλιάδες συμμετέχοντες, να λάβουν συμπληρώματα βιταμίνης D ή ένα εικονικό φάρμακο. Στην μελέτη VITAL συμμετείχαν περίπου 26.000 άτομα χωρίς ιστορικό διηθητικού καρκίνου. Περίπου οι μισοί από τους συμμετέχοντες ήταν γυναίκες και περίπου το 20% ήταν Αφροαμερικανοί. Η μελέτη, αν και τυχαιοποιημένη, διαπίστωσε και αυτή ότι η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D δεν έχει σημαντική συσχέτιση με τη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου.

Σύμφωνα με τη  διατροφολόγο στο Sarah Gold Nutrition, LLC, Sarah Anzlovar, MS, RDN, LDN, τα άτομα που έχουν έλλειψη βιταμίνης D, μπορούν να βοηθηθούν με πολλούς τρόπους από τη λήψη συμπληρωμάτων, διότι το σώμα τους στερείται αυτού του θρεπτικού συστατικού, πράγμα που προκαλεί διάφορα προβλήματα και η αναπλήρωσή του βελτιώνει την υγεία τους. Ωστόσο, τα άτομα που δεν έχουν έλλειψη, δεν μπορούν να βοηθηθούν. Αντίθετα, η υπερβολική ποσότητα βιταμίνης D, μπορεί να οδηγήσει σε δυσάρεστες επιπλοκές. 

Σε κάθε περίπτωση, υπάρχουν δεδομένα που δείχνουν ότι τα υγιή επίπεδα βιταμίνης D στο ανθρώπινο σώμα, συνδέονται με μειωμένο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου και καρκίνο της ουροδόχου κύστης, αλλά, επιβάλλεται περαιτέρω έρευνα πριν οι ειδικοί προβούν στην οποιαδήποτε σύσταση. (Βιταμίνη D: Μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου στις γυναίκες)

Η βιταμίνη D επιβραδύνει την εξέλιξη του καρκίνου;

Παρόλο που λίγες μελέτες έχουν ασχοληθεί με το κατά πόσον τα συμπληρώματα βιταμίνης D επιβραδύνουν την εξέλιξη του καρκίνου, τα δεδομένα στα οποία κατέληξαν είναι σημαντικά. Για παράδειγμα, τα αποτελέσματα της μελέτης VITAL έδειξαν ότι η λήψη συμπληρωμάτων που περιέχουν 2.000 IU βιταμίνης D, κατάφεραν να μειώσουν την εξέλιξη προχωρημένων καρκίνων, κατά 17%.

Μάλιστα υπάρχουν και άλλες μελέτες που οδηγήθηκαν σε παρόμοια αποτελέσματα. Συγκεκριμένα, μια συστηματική ανασκόπηση διαπίστωσε ότι οι θάνατοι από καρκίνο ήταν λιγότεροι ανάμεσα στα άτομα που λάμβαναν συμπληρώματα βιταμίνης D. Ωστόσο, οι ερευνητές θεώρησαν ότι το αποτέλεσμα αυτό ενδέχεται να ήταν τυχαίο. Μια άλλη μελέτη, στην οποία συμμετείχαν περίπου 25.000 άτομα, διαπίστωσε ότι η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D3 κατάφερε να μειώσει την εξέλιξη του καρκίνου σε ενήλικες με συγκεκριμένους τύπους καρκίνου και ότι, με βάση τις αυτοαναφορές τους, οι γυναίκες με καρκίνο του μαστού που έπαιρναν συμπληρώματα βιταμίνης D είχαν καλύτερη ποιότητα ζωής. (Βιταμίνη D: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε)

Οι γυναίκες πρέπει να παίρνουν συμπληρώματα βιταμίνης D για να μειώσουν τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του μαστού;

Σε ορισμένες περιπτώσεις γυναικών, οι πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του μαστού παρουσιάζουν μείωση με τη λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D. Η βιταμίνη D, ωστόσο, όπως είδαμε πιο πάνω, δεν μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου συνολικά. Συγκεκριμένα, οι γυναίκες με ανεπάρκεια βιταμίνης D μπορούν να αποκομίσουν περισσότερα οφέλη από τη λήψη συμπληρωμάτων, συγκριτικά με τις γυναίκες που δεν έχουν ανεπάρκεια, οι οποίες μάλλον δεν θα αποκομίσουν κανένα όφελος.

Σύμφωνα με μελέτες, οι γυναίκες με ανεπάρκεια βιταμίνης D είχαν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο αργότερα στη ζωή τους, συγκριτικά με τις γυναίκες που είχαν φυσιολογικά επίπεδα βιταμίνης D. Μάλιστα, οι γυναίκες με ανεπάρκεια βιταμίνης D, που είχαν καρκίνο στα αρχικά του στάδια, είχαν περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν τελικά από την ασθένειά τους.

Μπορεί η ανεπάρκεια βιταμίνης D να προκαλέσει καρκίνο;

Ορισμένες πρόσφατες μελέτες έχουν συσχετίσει την ανεπάρκεια βιταμίνης D με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης διάφορων τύπων καρκίνου, αλλά δεν είναι ξεκάθαρο και πλήρως αποδεδειγμένο ότι η εν λόγω ανεπάρκεια είναι η βασική αιτία αυτής της εξέλιξης. (Ανεπάρκεια βιταμίνης D: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε)

Άλλες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι υπάρχει ισχυρή συσχέτιση ανάμεσα στην ανεπάρκεια βιταμίνης D3 με ορισμένους τύπους καρκίνου, όπως:

• Καρκίνος των ωοθηκών
• Καρκίνος του μαστού
• Καρκίνος του παχέος εντέρου
• Πολλαπλό μυέλωμα (Διαβάστε περισσότερα: Συμπληρώματα βιταμίνης D: Συνδέονται με λιγότερες περιπτώσεις μελανώματος)

Ποια σημάδια δείχνουν έλλειψη βιταμίνης D;

Τα σημάδια που υποδηλώνουν ανεπάρκεια βιταμίνης D είναι τα ακόλουθα:

• Προβλήματα ύπνου
• Κόπωση
• Απώλεια μαλλιών
• Απώλεια όρεξης
• Χλωμό δέρμα
• Πόνος στα οστά
• Πόνος στο σώμα
• Κατάθλιψη
• Τάση για συχνή ασθένεια
• Μυϊκή αδυναμία

Τελικά οι άνθρωποι πρέπει να παίρνουν συμπληρώματα βιταμίνης D για να μειώσουν τον κίνδυνο καρκίνου;

Σύμφωνα με την σύμβουλο διατροφής Liz Shaw, MS, RDN, παρόλο που τα δεδομένα συνδέουν την επάρκεια βιταμίνης D με διάφορα οφέλη υγείας, η λήψη συμπληρωμάτων δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μεμονωμένη στρατηγική πρόληψης του καρκίνου. Όπως εξήγησε, σε περιπτώσεις ανεπάρκειας, μπορεί να βελτιώσει την ανθρώπινη υγεία, αλλά δεν θεωρείται απαραίτητη για τα άτομα που δεν έχουν ανεπάρκεια.

Για την πρόληψη του καρκίνου, θα πρέπει να ακολουθείται μια πολύπλευρη προληπτική στρατηγική, η οποία θα περιλαμβάνει:

• Τακτική άσκηση
• Υγιεινή διατροφή
• Επαρκή ύπνο

Να υπενθυμίσουμε ωστόσο, ότι στον κίνδυνο καρκίνου παίζουν ρόλο και ορισμένα γονίδια, τα οποία δεν μπορούν να ελεγχθούν μέσω καμίας στρατηγικής.