Κύστεις ωοθηκών: 7+1 αιτίες. Υπάρχει τρόπος πρόληψης;

Τι είναι οι κύστεις στις ωοθήκες και ποια συμπτώματα προκαλούν;

Κύστεις των ωοθηκών, ονομάζονται οι “σάκοι” που αναπτύσσονται στις ωοθήκες ή στην εξωτερική επιφάνεια των ωοθηκών, οι οποίοι είναι γεμάτοι με υγρό. Οι ωοθήκες, όπως είναι γνωστό, είναι τοποθετημένες στην δεξιά και την αριστερή πλευρά της μήτρας (μια σε κάθε πλευρά), έχουν το μέγεθος ενός αμυγδάλου και σε αυτές υπάρχουν τα ωάρια, τα οποία απελευθερώνονται μια φορά τον μήνα, καθ΄ όλη τη διάρκεια των αναπαραγωγικών χρόνων μιας γυναίκας (μέχρι την έναρξη της εμμηνόπαυσης). (Κύστεις ωοθηκών: Πώς διαγιγνώσκονται;)

Οι κύστεις των ωοθηκών είναι κοινό πρόβλημα πολλών γυναικών. Ορισμένες κύστεις είναι πολύ μικρές, δεν προκαλούν προβλήματα και τείνουν να υποχωρούν με την πάροδο του χρόνου, χωρίς ιατρική παρέμβαση. Άλλες κύστεις είναι μεγαλύτερες και μπορούν να μπλοκάρουν την παροχή αίματος προς τις ωοθήκες ή να σπάσουν, προκαλώντας επώδυνα συμπτώματα. 

Τα πιο κοινά συμπτώματα που χαρακτηρίζουν τις κύστεις των ωοθηκών είναι τα ακόλουθα:

• Επώδυνη σεξουαλική επαφή (πόνος κατά τη διάρκεια του σεξ)
• Πόνος στην περιοχή της πυέλου
• Κοιλιακός πόνος ή πίεση στην κοιλιά
• Συχνή ούρηση κατά τη διάρκεια της μέρας και της νύχτας
• Κοιλιακό φούσκωμα
• Δυσκολία στο άδειασμα του εντέρου
• Επώδυνη και ακανόνιστη περίοδος
• Δυσκολία σύλληψης (προβλήματα γονιμότητας)

Θα πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφτείτε τον γιατρό σας αν εμφανίσετε ξαφνικό ή έντονο πυελικό πόνο, που συνοδεύεται από πυρετό, ρίγος, κόπωση και ταχύπνοια.

Ποιοι τύποι κύστεων των ωοθηκών υπάρχουν;

Υπάρχουν δύο τύποι κύστεων των ωοθηκών:

• Παθολογικές κύστεις των ωοθηκών: Οι παθολογικές κύστεις των ωοθηκών είναι αποτέλεσμα λανθάνουσας (μη φυσιολογικής) κυτταρικής ανάπτυξης. Αυτός ο τύπος κύστεων δεν είναι τόσο κοινός.
• Λειτουργικές κύστεις των ωοθηκών: Οι λειτουργικές κύστεις των ωοθηκών σχετίζονται με τον εμμηνορροϊκό κύκλο, είναι προσωρινές και ακίνδυνες. Πρόκειται για τον πιο κοινό τύπο κύστεων των ωοθηκών.

Κύστεις στις ωοθήκες μπορούν να αναπτυχθούν, επίσης, ως αποτέλεσμα κάποιας υποκείμενης πάθησης, όπως η ενδομητρίωση. Ωστόσο, οι πλειονότητά τους δεν είναι καρκινικές, οπότε δεν χρειάζεται ανησυχία, παρά μόνο αντιμετώπιση. Οι καρκινικές κύστεις είναι πιο συχνές μετά την εμμηνόπαυση.

Πόσο συχνές είναι οι κύστεις των ωοθηκών; Πόσο σοβαρό γυναικολογικό πρόβλημα θεωρούνται από τους γιατρούς;

Οι κύστεις των ωοθηκών επηρεάζουν κυρίως γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας και γυναίκες που δεν έχουν εισέλθει ακόμη στην εμμηνόπαυση. Ωστόσο, αν και κοινές, δεν αναγνωρίζονται ως ένα σοβαρό γυναικολογικό πρόβλημα, διότι οι περισσότερες είναι αβλαβείς και υποχωρούν μόνες τους. Σε ένα αμελητέο ποσοστό περιπτώσεων, που ανέρχεται σε λιγότερο από το 1%, οι κύστεις των ωοθηκών είναι καρκινικές.

Σε περίπτωση εντοπισμού κύστης σε μια ωοθήκη, ο γιατρός θέτει υπό στενή παρακολούθηση την ασθενή του, για πρόληψη ενδεχόμενων επιπλοκών.

Ποιες είναι οι βασικότερες αιτίες των κύστεων των ωοθηκών;

Οι κύστεις των ωοθηκών δύνανται να προκύψουν για διάφορούς λόγους, με τους πιο κοινούς να έχουν άμεση σχέση με την ωορρηξία, την εγκυμοσύνη και με ορισμένες γυναικολογικές παθήσεις, όπως το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών και η ενδομητρίωση.

1. Ωορρηξία

Ωοθήκες ονομάζονται τα όργανα του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος που παράγουν ωάρια, τα οποία και απελευθερώνουν στη λεγόμενη φάση της ωορρηξίας, η οποία λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια του εμμηνορροϊκού κύκλου μιας γυναίκας. Κύστη σε μια ωοθήκη μπορεί να δημιουργηθεί όταν το ωοθυλάκιο, ο σάκος δηλαδή όπου αναπτύσσεται το ωάριο, δεν ανοίξει ως είθισται για να απελευθερωθεί το ωάριο, με αποτέλεσμα να γεμίζει με υγρό και να δημιουργείται κύστη, η οποία ονομάζεται ωοθυλακική κύστη. (Ανωορρηξία: Γιατί κάποιες γυναίκες δυσκολεύονται να μείνουν έγκυες;)

2. Εγκυμοσύνη

Μετά την απελευθέρωση του ωαρίου, το ωοθυλάκιο, το οποίο πλέον ονομάζεται ωχρό σωμάτιο, συρρικνώνεται και παράγει οιστρογόνα και προγεστερόνη. Οι εν λόγω ορμόνες είναι αναγκαίες για τη σύλληψη. Σε ορισμένες όμως περιπτώσεις, μετά τη σύλληψη (κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης) το ωχρό σωμάτιο μπλοκάρεται στο σημείο από όπου εξήλθε το ωάριο και αρχίζει να μαζεύεται υγρό στο εσωτερικό του, με αποτέλεσμα να δημιουργείται κύστη, η οποία ονομάζεται κύστη ωχρού σωματίου.

3. Φλεγμονώδης νόσος της πυέλου

Φλεγμονώδης νόσος της πυέλου (PID) ονομάζεται η λοίμωξη που επηρεάζει τα γυναικεία αναπαραγωγικά όργανα, η οποία προκύπτει από την εισχώρηση βακτηρίων στη μήτρα, τις σάλπιγγες και τις ωοθήκες, από τον κόλπο. Η εν λόγω λοίμωξη είναι κυρίως αποτέλεσμα σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων (ΣΜΝ) ή κάποιας γυναικολογικής χειρουργικής επέμβασης. Μια από τις βασικότερες επιπλοκές της φλεγμονώδους πυελικής νόσου είναι ο σχηματισμός αποστήματος, που είναι γεμάτο με πύον, στις ωοθήκες. 

4. Ενδομητρίωση

Ενδομητρίωση ονομάζεται η κατάσταση κατά την οποία αναπτύσσεται ιστός έξω από τη μήτρα, που ονομάζεται ενδομήτριο. Σε περίπτωση που αυτός ο ιστός αναπτυχθεί ή προσκολληθεί στη μήτρα, δυνητικά μπορεί να σχηματιστεί κύστη στην ωοθήκη. 

5. Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών

Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) είναι ένα ορμονικό πρόβλημα που επηρεάζει κυρίως τις γυναίκες που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία, προκαλώντας ακανόνιστες ή συχνές περιόδους και άλλα δύσκολα συμπτώματα. Οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών έχουν κατά μήκος της επένδυσης των ωοθηκών τους, πολλούς μικρούς σάκους που είναι γεμάτοι με υγρό, που ονομάζονται κύστεις. Οι κύστεις περιέχουν ανώριμα ωάρια, που ονομάζονται ωοθυλάκια. (Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών: Μάθετε τα πάντα γύρω από την κληρονομικότητα)

6. Μη καρκινικές αναπτύξεις στις ωοθήκες

Στην εξωτερική επιφάνεια των ωοθηκών, αναπτύσσονται σε ορισμένες περιπτώσεις κάποιες καλοήθεις αναπτύξεις, οι οποίες συνήθως αποτελούνται από αναπαραγωγικά κύτταρα, τρίχες, λίπος ή δόντια και οι οποίες ονομάζονται δερμοειδείς κύστεις των ωοθηκών.

7. Καρκίνος

Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, αναπτύσσονται κύστεις στις ωοθήκες που έχουν ως αιτία τους τον καρκίνο. Το ενδεχόμενο η αιτία μιας κύστης να είναι ο καρκίνος είναι πολύ σπάνιο σε γυναίκες που έχουν περίοδο και πιο συχνό σε γυναίκες που έχουν εισέλθει στην εμμηνόπαυση. (Καρκίνος των ωοθηκών: Πώς θα μειώσετε τον κίνδυνο;)

8. Γονίδια

Σύμφωνα με τους ειδικούς, ορισμένοι τύποι κύστεων των ωοθηκών, έχουν τη ρίζα τους στα γονίδια. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι δερμοειδείς κύστεις των ωοθηκών, εμφανίζονται σε οικογένειες, ενώ σε παλαιότερες μελέτες, έχει διαπιστωθεί ότι είναι πιθανότερο μια γυναίκα να εμφανίσει δερμοειδείς κύστεις των ωοθηκών, εάν η μητέρα της ή άλλη συγγενής πρώτου βαθμού έχει ιστορικό κύστεων των ωοθηκών.

Σε ποιες επιπλοκές μπορούν να οδηγήσουν οι κύστεις των ωοθηκών;

Παρόλο που οι περισσότερες κύστεις των ωοθηκών είναι ακίνδυνες, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να προκύψουν επιπλοκές, όπως:

• Συστροφή ωοθηκών: Όταν μια κύστη είναι πολύ μεγάλη, μπορεί να προκαλέσει κίνηση της ωοθήκης, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο συστροφής. Σε περίπτωση συστροφής της ωοθήκης, προκαλείται ξαφνικός, έντονος πυελικός πόνος, ναυτία και έμετος. Η συστροφή της ωοθήκης, σε συνδυασμό με το μεγάλο μέγεθος της κύστης, αυξάνουν τον κίνδυνο διακοπής της παροχής αίματος προς την ωοθήκη, προκαλώντας άλλα γυναικολογικά προβλήματα. (Συστροφή ωοθηκών: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε)
• Ρήξη κύστης: Όταν μια κύστη υποστεί ρήξη (σπάσει), προκαλείται έντονος πόνος και αιμορραγία στο εσωτερικό της λεκάνης. Σύμφωνα με τους ειδικούς, όσο μεγαλύτερη είναι η κύστη, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος ρήξης.

Υπάρχει τρόπος πρόληψης των κύστεων των ωοθηκών;

Δυστυχώς, δεν υπάρχει κάποιος τρόπος πρόληψης των κύστεων των ωοθηκών. Όμως, οι τακτικές πυελικές εξετάσεις μπορούν να δείξουν αλλαγές στις ωοθήκες, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην έγκαιρη ανίχνευση των κύστεων.

Θα πρέπει να μιλήσετε με τον γιατρό σας σε περίπτωση που παρατηρήσετε συμπτώματα και αλλαγές που σχετίζονται με τον εμμηνορροϊκό σας κύκλο, που θα μπορούσαν να υποδηλώνουν κύστεις στις ωοθήκες, όπως η ακανόνιστη περίοδος ή η ασυνήθιστα βαριά περίοδος.