Πόνος στον αστράγαλο: Τι μπορεί να προκαλέσει τενοντίτιδα του αστραγάλου;

Ο αστράγαλος είναι ένας αρθρωτός σύνδεσμος στο πόδι. Ο πόνος στο αστράγαλο μπορεί να προκύψει από κάποιον τραυματισμό ή λόγω τενοντίτιδας. Το διάστρεμμα στον αστράγαλο μπορεί να είναι ήπιο και να περάσει μέσα σε 24 ώρες ή τόσο σοβαρό που να απαιτεί ακόμη και χειρουργική επέμβαση. Η τενοντίτιδα του αστραγάλου μπορεί να προκληθεί είτε από τραυματισμό, είτε από υπερβολική χρήση του συγκεκριμένου σημείου ή να είναι αποτέλεσμα κάποιας φλεγμονώδης ασθένειας.

Ποια είναι η ανατομία του αστραγάλου;

Ο αστράγαλος είναι ένας αρθρωτός σύνδεσμος, ο οποίος έχει την ιδιότητα να  μετακινεί το πόδι προς δύο κύριες κατευθύνσεις: μακριά από το σώμα (πελματική κάμψη) και προς το σώμα (ραχιαία κάμψη).

Ο αστράγαλος σχηματίζεται από τη συνάντηση τριών οστών. Ειδικότερα, το άκρο του νεύρου του ποδιού (κνήμη) και ένα μικρό κόκαλο στο πόδι, συναντούν ένα μεγάλο κόκκαλο που ονομάζεται ταρσός και σχηματίζουν τον αστράγαλο. Το άκρο της κνήμης σχηματίζει το εσωτερικό τμήμα του αστραγάλου, ενώ το άκρο της περόνης σχηματίζει το εξωτερικό τμήμα του αστραγάλου. Τα σκληρά, οστεώδη «κουμπιά» στην κάθε πλευρά του αστραγάλου παρέχουν σταθερότητα στις αρθρώσεις του αστραγάλου, οι οποίες με τη σειρά τους κρατούν το βάρος του σώματος κατά τη διάρκεια του περπατήματος και της ορθοστασίας.

Τα συνδετικά στοιχεία σε κάθε πλευρά του αστραγάλου παρέχουν στο πόδι σταθερότητα με τη στενή σύνδεση α) του εξωτερικού μέρους του αστραγάλου (πλευρική μασχάλη) με τους πλευρικούς συνδέσμους και β) του εσωτερικού μέρους του αστραγάλου (μεσαία μασχάλη) με τους μεσαίους συνδέσμους.

Η άρθρωση του αστραγάλου περιβάλλεται από ένα ινώδες υλικό, τους λεγόμενους τένοντες, οι οποίοι συνδέουν τους μεγάλους μυς του ποδιού με το κάτω μέρος του ποδιού, καθώς περιτυλίγονται γύρω από τον αστράγαλο, τόσο από μπροστά όσο και από πίσω. Συγκεκριμένα, ο μεγάλος τένοντας (αχίλλειος τένοντας) του μυ του ποδιού, περνά πίσω από τον αστράγαλο και συνδέεται στο πίσω μέρος της φτέρνας. Ένας δεύτερος μεγάλος τένοντας του μυ του ποδιού (οπίσθιος κνημιαίος τένοντας) περνά πίσω από τη μεσαία μασχάλη, ενώ ο περονικός τένοντας περνά πίσω από την πλευρική μασχάλη, για να συνδεθεί στο πόδι.

Ο φυσιολογικός αστράγαλος έχει τη δυνατότητα να μετακινεί το πόδι από την ουδέτερη δεξιά γωνία, σε περίπου 45 μοίρες πελματικής κάμψης και σε περίπου 20 μοίρες ραχιαίας κάμψης. Οι δυνατοί μυς που μετακινούν τον αστράγαλο βρίσκονται στο εμπρόσθιο και οπίσθιο τμήμα του ποδιού, οι οποίοι συστέλλονται και χαλαρώνουν κατά το περπάτημα.

Τι μπορεί να προκαλέσει πόνο και τενοντίτιδα στον αστράγαλο;

Τόσο ο πόνος, όσο και η τενοντίτιδα του αστραγάλου, μπορούν να προκληθούν από τραυματισμούς (όπως διαστρέμματα) ή από συγκεκριμένες ασθένειες (όπως ρευματοειδής αρθρίτιδα).

Ποια είναι τα συμπτώματα της τενοντίτιδας του αστραγάλου;

Ο πόνος στον αστράγαλο που σχετίζεται με την τενοντίτιδα συνοδεύεται από:

• Πρήξιμο
• Ερυθρότητα
• Αυξημένη θερμοκρασία στο συγκεκριμένο σημείο
• Ευερεθιστικότητα
• Ακαμψία
• Σφίξιμο
• Χαλάρωση της άρθρωσης

Ποιοι τραυματισμοί προκαλούν πόνο στον αστράγαλο και πώς θεραπεύονται;

1. Διάστρεμμα αστραγάλου και κατάγματα

Το διάστρεμμα του αστραγάλου είναι ένας από τους συχνότερους μυοσκελετικούς τραυματισμούς. Ουσιαστικά πρόκειται για τραυματισμούς στους συνδέσμους του αστραγάλου, που προκαλούνται από ξαφνικό τέντωμα και μπορούν να παρατηρηθούν σε ένα ή και στα δύο εσωτερικά και εξωτερικά τμήματα της άρθρωσης του αστραγάλου. Το διάστρεμμα παρατηρείται πιο συχνά σε άτομα με προϋπάρχουσα μυϊκή αδυναμία στην περιοχή του αστραγάλου ή με ιστορικό προηγούμενων τραυματισμών. Το τυπικό διάστρεμμα παρατηρείται όταν ο αστράγαλος «στριμωχτεί» ξαφνικά κατά τη διάρκεια της προπόνησης ή κατά το τρέξιμο σε ανώμαλη επιφάνεια.

Το διάστρεμμα προκαλεί αρχικά οξύ πόνο και πρήξιμο. Κατά την εξέταση, η μετακίνηση του αστραγάλου μπορεί να είναι επώδυνη, ωστόσο ο βαθμός του πόνου δεν καταδεικνύει την σοβαρότητα του διαστρέμματος και της βλάβης στους συνδέσμους. Οι τραυματισμοί των συνδέσμων ταξινομούνται από Ι έως ΙΙΙ βαθμούς σοβαρότητας και αξιολογούνται συνήθως μέσω μιας ακτινογραφίας, η οποία προσδιορίζει εάν υπάρχει κάποιο συνοδευόμενο κάταγμα οστού.

Τα κατάγματα του αστραγάλου είναι συχνότερα σε άτομα με αδύναμα οστά που πάσχουν από οστεοπόρωση ακόμη και χωρίς σοβαρό τραυματισμό. Το κάταγμα προκαλεί πόνο και ευαισθησία στην περιοχή. Τα σοβαρά κατάγματα του αστραγάλου, αρχικά υποβάλλονται σε θεραπείες με πάγο (για να μειωθεί το πρήξιμο και ο πόνος) και απαιτούν ανάπαυση, περιορισμό του περπατήματος και μείωση του βάρους στον τραυματισμένο αστράγαλο. Συνήθως συνιστώνται οι πατερίτσες για ένα χρονικό διάστημα, ενώ σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να κριθεί αναγκαία ακόμη και η ακινησία.

Για να μειωθεί η τοπική φλεγμονή και ο πόνος, ο γιατρός συνταγογραφεί αντιφλεγμονώδη φάρμακα, ενώ η χειρουργική επέμβαση κρίνεται απαραίτητη για όσους έχουν κατάγματα ΙΙΙ βαθμού. Η φυσικοθεραπεία αποτελεί μέρος της διαδικασίας αποκατάστασης, καθώς ενσωματώνει ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών του κάτω μέρους του ποδιού.

Τέλος, σημειώνεται ότι ένας σοβαρός τραυματισμός στον αστράγαλο από ατύχημα με μηχανή ή αυτοκίνητο, μπορεί να προκαλέσει εξάρθρωση του αστραγάλου. Η εξάρθρωση του αστραγάλου είναι σοβαρός τραυματισμός και γενικά απαιτεί χειρουργική επέμβαση.

2. Τενοντίτιδα

Η τενοντίτιδα είναι η φλεγμονή που παρατηρείται σε κάποιον τένοντα και στην συγκεκριμένη περίπτωση μπορεί να εμφανιστεί στον τένοντα του Αχιλλέα, τον οπίσθιο κνημιαίο τένοντα ή στον περονικό τένοντα. Η τενοντίτιδα του αστραγάλου συνήθως προκύπτει μετά από κάποιον τραυματισμό, αλλά μπορεί να οφείλεται και σε κάποια φλεγμονώδη νόσο, όπως η αρθρίτιδα, η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα.

Όλες οι μορφές της τενοντίτιδας προκαλούν πόνο, οίδημα και ευαισθησία στην περιοχή του τένοντα που επηρεάζεται και ως εκ τούτου χρειάζεται άμεση θεραπεία.

Η άμεση θεραπεία της τενοντίτιδας περιλαμβάνει:

• Ακινητοποίηση και ανύψωση του αστραγάλου
• Περιορισμό του βάρους στον αστράγαλο
• Εφαρμογή πάγου (μείωση φλεγμονής και πρηξίματος)
• Χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (NSAIDs)

Σημειώνεται ότι μια πιο σοβαρή φλεγμονή μπορεί να απαιτήσει ορθοπεδική παρέμβαση. Επίσης, η αθλητική δραστηριότητα θα πρέπει να περιοριστεί καθώς υπάρχει σημαντικός κίνδυνος ρήξης του τένοντα, ειδικά στην περιοχή του Αχίλλειου τένοντα. Να υπενθυμίσουμε ότι ρήξη του αχίλλειου τένοντα -που απαιτεί συνήθως χειρουργική επέμβαση- εμφανίζεται συχνότερα σε ασθενείς που είχαν προηγουμένως φλεγμονή στον συγκεκριμένο τένοντα.

Ποιες ασθένειες προκαλούν πόνο στον αστράγαλο; Πώς θεραπεύονται;

Οι φλεγμονώδεις τύποι αρθρίτιδας (φλεγμονή της άρθρωσης) στην περιοχή του αστραγάλου, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η ουρική αρθρίτιδα, η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα και η ψωριασική αρθρίτιδα, προκαλούν πόνο. Γενικά, αυτοί οι τύποι δεν είναι αποτέλεσμα τραυματισμού, αλλά αναπτύσσονται συνήθως σταδιακά, προκαλώντας πόνο, οίδημα, δυσκαμψία, ερυθρότητα και αυξημένη θερμοκρασία στην περιοχή του αστραγάλου. Για να γίνει διάγνωση αυτών των καταστάσεων είναι απαραίτητη η εξέταση αίματος.

Άλλες καταστάσεις που μπορούν να προκαλέσουν πόνο στον αστράγαλο είναι:

• Σύνδρομο της σήψης του τοιχώματος: Το εν λόγω σύνδρομο είναι αποτέλεσμα της συμπίεσης του νεύρου του αστραγάλου από την υποστηρικτική ζώνη που τον περιβάλλει, που ονομάζεται αμφιβληστροειδής καμπτήρας.
• Λοίμωξη στην άρθρωση του αστραγάλου: Οι λοιμώξεις στην άρθρωση του αστραγάλου είναι σπάνιες και συνήθως προκύπτουν από την είσοδο βακτηρίων στην άρθρωση μέσω τραυμάτων, ελκών και εκδορών. Ωστόσο, κίνδυνο βακτηριακών λοιμώξεων στις αρθρώσεις διατρέχουν α) τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, όπως αυτοί που πάσχουν από AIDS ή άλλες ανοσολογικές ασθένειες, β) ασθενείς με διαβήτη και γ) όσοι που παίρνουν φάρμακα κορτιζόνης. Σημειώνεται ότι οι λοιμώξεις αυτές είναι σοβαρές και απαιτούν αντιβιοτικά, συνήθως ενδοφλέβια.

Πώς γίνεται διάγνωση της τενοντίτιδας του αστραγάλου;

Ο γιατρός για να κάνει διάγνωση τενοντίτιδας του αστραγάλου, αρχικά θα πραγματοποιήσει μια ανασκόπηση στο ιστορικό του πόνου (πότε εμφανίστηκε, αν προέκυψε μετά από κάποιο τραύμα ή υπερβολική πίεση στο πόδι) και στο ιατρικό ιστορικό του ασθενούς (για να διαπιστώσει εάν υπάρχουν υποκείμενες ασθένειες). Ακολούθως θα πραγματοποιήσει μια φυσική εξέταση για να διαπιστώσει εάν υπάρχει ερυθρότητα στον αστράγαλο, οίδημα, τρυφερότητα ή χαλάρωση της άρθρωσης.

Πόσος καιρός χρειάζεται για να θεραπευτεί ο πόνος και η τενοντίτιδα του αστραγάλου;

Το πόσο θα διαρκέσει ο πόνος στον αστράγαλο, λόγω τραυματισμού ή τενοντίτιδας, εξαρτάται από τη σοβαρότητα της κατάστασης. Τις περισσότερες φορές ο πόνος διαρκεί από μερικές ημέρες έως μερικές εβδομάδες μετά τον τραυματισμό. Ωστόσο, υπάρχουν φορές που μια σοβαρή βλάβη στους συνδέσμους του αστραγάλου μπορεί να οδηγήσει σε χαλάρωση της άρθρωσης και χρόνιο πόνο.  Στην περίπτωση δε, που η αιτία του πόνου και της τενοντίτιδας δεν είναι ένας τραυματισμός αλλά μια υποκείμενη ασθένεια, τότε η διάρκεια του πόνου θα εξαρτηθεί από τον χρόνο που χρειάζεται για να αντιμετωπιστεί η πάθηση.

Πώς θα αποφύγετε τους τραυματισμούς και την τενοντίτιδα του αστραγάλου;

Παρόλο που ο τραυματισμός στον αστράγαλο και η τενοντίτιδα μπορεί να προκύψουν τυχαία κατά την άθληση, η σωστή εκπαίδευση για ασφαλή αθλητισμό και η προσεκτική σωματική άσκηση, μπορούν να σας προστατεύσουν.