Το σώμα περιέχει πολλούς διαφορετικούς τύπους ορμονών, συμπεριλαμβανομένων των οιστρογόνων, της προγεστερόνης και της τεστοστερόνης στις ωοθήκες, των θυρεοειδικών ορμονών στον θυρεοειδή, της κορτιζόλης στα επινεφρίδια, της προλακτίνης από την υπόφυση στον εγκέφαλο και της ινσουλίνης στο πάγκρεας.

Αυτές οι ορμόνες λειτουργούν σαν χημικά μηνύματα στο σώμα σας, συντονίζοντας πολύπλοκες διεργασίες όπως ο μεταβολισμός και η γονιμότητα. Μπορούν μερικές φορές να επηρεάσουν και τη συμπεριφορά. Είναι σημαντικό να διατηρούμε τα επίπεδα αυτών των ορμονών σε ισορροπία για να εξασφαλίσουμε την υγιή λειτουργία του σώματος και του μυαλού μας.

Ποια είδη ορμονικής ανισορροπίας υπάρχουν;

Υπάρχουν περίπου 50 διαφορετικές ορμόνες στο σώμα και, κατά συνέπεια, μια πληθώρα διαφορετικών ορμονικών ανισορροπιών από τις οποίες μπορεί να υποφέρει ένας ασθενής. Σε αυτές περιλαμβάνονται ο διαβήτης, ο υποθυρεοειδισμός (υπολειτουργία του θυρεοειδούς), ο υπερθυρεοειδισμός (υπερλειτουργία του θυρεοειδούς) και η νόσος του Addison.

Οι πιο συχνές διαταραχές περιλαμβάνουν: διαταραχή της εμμήνου ρύσεως λόγω του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS), η οποία οδηγεί σε:

• σπάνιες περιόδους
• ανεπιθύμητη τριχοφυΐα
• ακμή

υπολειτουργία του θυρεοειδούς που προκαλεί:

• γενική επιβράδυνση σε πολλές λειτουργίες του σώματος
• κούραση
• εγκεφαλική ομίχλη
• αύξηση του σωματικού βάρους

υπερλειτουργία του θυρεοειδούς που προκαλεί:

• απώλεια βάρους
• ευερεθιστότητα
• ταχυπαλμία

και χαμηλή τεστοστερόνη στους άνδρες, που οδηγεί σε μειωμένο σεξουαλικό ενδιαφέρον και έλλειψη ορμής και ενέργειας.

Τα συμπτώματα που οδηγούν σε παραπομπή ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό ανάλογα με την ηλικία και το φύλο. Ανάλογα με την ορμονική ανισορροπία, ένας ασθενής μπορεί να εμφανίσει έναν συνδυασμό διαφορετικών συμπτωμάτων, όπως ενδεικτικά: κόπωση, αϋπνία, ευαισθησία στο κρύο, δυσκοιλιότητα ή διάρροια, αυξημένη ή μειωμένη όρεξη, κατάθλιψη, εναλλαγές της διάθεσης ή αλλαγές στη συμπεριφορά, μυϊκή αδυναμία, τριχόπτωση, ακανόνιστες περίοδοι, γρήγορο καρδιακό παλμό, καχεκτική ανάπτυξη, κολπική ξηρότητα, σεξουαλική δυσλειτουργία, απώλεια ή αύξηση βάρους, άγχος, επιθυμία για αλάτι ή ζάχαρη και μη φυσιολογική αρτηριακή πίεση.

Πώς να διαγνώσετε μια ορμονική ανισορροπία;

Η ποικιλία των διαφορετικών ορμονικών ανισορροπιών σημαίνει ότι υπάρχουν πολλές διαφορετικές μέθοδοι διάγνωσης και θεραπείας ή διαχείρισης των συμπτωμάτων. Μερικές φορές οι ορμονικές ανισορροπίες μπορεί να υποδεικνύονται με βάση τις εξετάσεις αίματος – π.χ. η εξέταση HbA1c για τον διαβήτη ή οι εξετάσεις FT4, TSH και FT3 για τη λειτουργία του θυρεοειδούς.

Τα άτομα με υποψία ορμονικής ανισορροπίας πιθανόν να παραπέμπονται σε ενδοκρινολόγο. Όσοι έχουν ανισορροπία των ορμονών του φύλου, όπως η προγεστερόνη ή τα οιστρογόνα, μπορεί να παραπεμφθούν σε ενδοκρινολόγο ή/και σε γυναικολόγο. Σε γενικές γραμμές, οι βαριές περίοδοι είναι καλύτερο να εξετάζονται από γυναικολόγους, ενώ οι ελαφρές, απούσες ή σπάνιες περίοδοι είναι κυρίως ενδοκρινικής φύσης.

Οι γυναίκες με PCOS έχουν υψηλά επίπεδα οιστρογόνων και τεστοστερόνης. Για τη διάγνωση του PCOS, ο γιατρός σας θα εξετάσει τα συμπτώματά σας και θα σας κάνει διάφορες εξετάσεις. Το PCOS συνήθως προκαλεί ακανόνιστες περιόδους- άλλα κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν την αύξηση βάρους και την ανεπιθύμητη τριχοφυΐα. Οι κύστεις μπορούν να γίνουν αντιληπτές μέσω υπερήχου, ενώ οι εξετάσεις αίματος αναζητούν περίσσεια ορμονών ανδρογόνων.

Το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο προκαλείται από ανισορροπία των γυναικείων ορμονών και κυριαρχία της προγεστερόνης τις ημέρες πριν από την περίοδο.

Οι περιεμμηνοπαυσιακές γυναίκες που πλησιάζουν στην εμμηνόπαυση συχνά εμφανίζουν εξάψεις και ξηρότητα του κόλπου λόγω έλλειψης οιστρογόνων. Μια ασθενής μπορεί να παρουσιάσει αυτά τα συμπτώματα νωρίτερα λόγω ορμονικής ανισορροπίας. Τα επίπεδα των οιστρογόνων σας μπορούν να διαπιστωθούν με τον έλεγχο των επιπέδων της ορμόνης διέγερσης των ωοθυλακίων (FSH) στο αίμα. Τα επίπεδα της FSH αυξάνονται, καθώς τα οιστρογόνα μειώνονται.

Τι μπορείτε να κάνετε εάν έχετε μια ορμονική ανισορροπία;

Μετά τη διάγνωση, οι θεραπείες ποικίλλουν ανάλογα με την ορμονική ανισορροπία. Για τα άτομα με διαβήτη τύπου 1, οι ενέσεις ινσουλίνης είναι απαραίτητες για την παραγωγή της ινσουλίνης που δεν μπορεί να παράγει το πάγκρεας. Ενώ όσοι έχουν υπολειτουργία του θυρεοειδούς αδένα συνήθως λαμβάνουν καθημερινά δισκία ορμονικής υποκατάστασης για να εξισορροπήσουν τις ορμόνες τους.

Μια άλλη εξαίρεση είναι ο διαβήτης τύπου 2, ο οποίος συχνά συνδέεται με το υπερβολικό βάρος και την αδράνεια. Το πάγκρεας παράγει λίγη ινσουλίνη, αλλά όχι αρκετή. Η καλή διατροφή, η σωματική δραστηριότητα και η παρακολούθηση της χοληστερόλης μπορούν να βοηθήσουν. Ο διαβήτης τύπου 1 δεν σχετίζεται με τον τρόπο ζωής και χαρακτηρίζεται ως αυτοάνοση ασθένεια και όχι ως ορμονική ανισορροπία, όπου το πάγκρεας, για οποιονδήποτε λόγο, δεν μπορεί να παράγει ινσουλίνη.

Το συνδυασμένο ορμονικό αντισυλληπτικό χάπι μπορεί να διορθώσει πολλές από τις γυναικολογικές ορμονικές ανισορροπίες. Μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των συμπτωμάτων του PCOS και να ρυθμίσει τις ακανόνιστες περιόδους, καθώς και να προσφέρει αντισύλληψη. Μπορεί επίσης να εξισορροπήσει τις ορμόνες στο προεμμηνορροϊκό σύνδρομο και στην περιεμμηνόπαυση.

Πολλά φυτικά συμπληρώματα ισχυρίζονται ότι είναι αποτελεσματικά στην εξισορρόπηση των ορμονών, όπως η μάκα και ο βασιλικός πολτός. Αλλά τα στοιχεία είναι ελλιπή για την πλειονότητα.

Οι ορμόνες σπάνια επηρεάζονται από τα συμπληρώματα, με μια σημαντική εξαίρεση, το ιώδιο. Το  ιώδιο υπάρχει στα ψάρια και τα γαλακτοκομικά προϊόντα και επομένως όσοι αποφεύγουν αυτά τα είδη κινδυνεύουν και μπορεί να ωφεληθούν από τα συμπληρώματα ιωδίου. Ένα χαμηλό επίπεδο ιωδίου μπορεί να οδηγήσει σε δυσλειτουργία του θυρεοειδούς και υπολειτουργία του θυρεοειδούς. Για τους χορτοφάγους και τους vegans, υπάρχει επίσης φυσικά στα φύκια.