Τι είναι το εξάνθημα;

Το εξάνθημα είναι μία ορατή αλλαγή στην υφή ή το χρώμα του δέρματος. Το δέρμα μπορεί να παρουσιάζει φολίδες, επάρματα, κνησμό ή ερεθισμό.

Ποιες είναι οι αιτίες ενός εξανθήματος;

Δερματίτιδα εξ επαφής

Η δερματίτιδα εξ επαφής είναι μία από τις πιο κοινές αιτίες εξανθημάτων. Ο εν λόγω τύπος εξανθήματος συμβαίνει όταν το δέρμα έρχεται σε άμεση επαφή με μία εξωγενή ουσία που προκαλεί ανεπιθύμητη αντίδραση, οδηγώντας σε εξάνθημα. Το εξάνθημα μπορεί να είναι κνησμώδες, ερυθρό ή με φλεγμονή. Πιθανές αιτίες της δερματίτιδας εξ επαφής περιλαμβάνουν:

• Προϊόντα ομορφιάς, σαπούνια και απορρυπαντικά
• Βαφές στα ρούχα
• Επαφή με χημικά σε λάστιχα, ελαστικά ή latex
• Άγγιγμα δηλητηριωδών φυτών, όπως η δηλητηριώδης δρυς ή ο δηλητηριώδης κισσός

Φάρμακα

Η λήψη φαρμάκων μπορεί επίσης να προκαλέσει εξανθήματα. Τα εξανθήματα εμφανίζονται ως αποτέλεσμα:

• Αλλεργικής αντίδρασης σε φάρμακα
• Παρενέργειας κάποιου φαρμάκου
• Φωτοευαισθησίας του φαρμάκου

Άλλες αιτίες

Άλλες πιθανές αιτίες των εξανθημάτων περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

• Ένα εξάνθημα μπορεί να εμφανιστεί στην περιοχή τσιμπήματος από έντομο. Τα τσιμπήματα από κρότωνες είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά, επειδή αυτά τα έντομα μεταδίδουν ασθένειες.
• Το έκζεμα, ή ατοπική δερματίτιδα, είναι ένα εξάνθημα που εμφανίζεται κυρίως σε άτομα με άσθμα ή αλλεργίες. Το εξάνθημα είναι συνήθως ερυθρό και κνησμώδες με μία φολιδώδη υφή.
• Η ψωρίαση είναι μία κοινή δερματική πάθηση που προκαλεί φολιδώδες, κνησμώδες, ερυθρό εξάνθημα στο τριχωτό της κεφαλής, τους αγκώνες και τις αρθρώσεις.
• Το σμηγματορροϊκό έκζεμα είναι ένας τύπος εκζέματος που επηρεάζει περισσότερο συχνά το τριχωτό της κεφαλής και προκαλεί ερυθρότητα, φολιδώδεις κηλίδες και πιτυρίδα. Επίσης μπορεί να εμφανιστεί στα αυτιά, το στόμα ή τη μύτη. Όταν εμφανίζεται σε βρέφη, είναι γνωστό ως «νινίδα».
• Ο ερυθηματώδης λύκος είναι μία αυτοάνοση νόσος που πυροδοτεί την εμφάνιση ενός εξανθήματος στις παρειές και τη μύτη. Αυτό το εξάνθημα είναι γνωστό ως εξάνθημα «πεταλούδας».
• Η ροδόχρους νόσος είναι μία χρόνια δερματική πάθηση άγνωστης αιτιολογίας. Υπάρχουν αρκετοί τύποι ροδόχρου νόσου, αλλά όλοι χαρακτηρίζονται από ερυθρότητα και εξάνθημα στο πρόσωπο.
• Η τριχοφυτία είναι μία μυκητιασική λοίμωξη που προκαλεί ένα χαρακτηριστικό σε σχήμα δακτυλίου εξάνθημα. Ο ίδιος μύκητας που προκαλεί τριχοφυτία στο σώμα και το τριχωτό της κεφαλής μπορεί να προκαλέσει επιδερμοφυτία μηρογεννητικών πτυχών και πόδι του αθλητή.
• Το εξάνθημα στην περιοχή της πάνας είναι ένα κοινός ερεθισμός σε βρέφη και μικρά παιδιά. Συνήθως προκαλείται μετά από πολύωρη παραμονή με λερωμένη πάνα.
• Η ψώρα είναι μία παρασίτωση από μικροσκοπικά ακάρεα που ζουν πάνω και μέσα στο δέρμα. Προκαλεί ένα ανυψωμένο, κνησμώδες εξάνθημα.
• Η κυτταρίτιδα είναι μία βακτηριακή μόλυνση του δέρματος. Συνήθως εμφανίζεται ως μία ερυθρή, οιδηματώδης περιοχή που είναι επώδυνη και ευαίσθητη στην αφή. Αν δεν αντιμετωπιστεί, η λοίμωξη που προκαλεί την κυτταρίτιδα μπορεί να εξαπλωθεί και να απειλήσει τη ζωή.

Κοινές αιτίες εξανθημάτων στα παιδιά

Τα παιδιά είναι ιδιαίτερα επιρρεπή σε εξανθήματα που εμφανίζονται ως αποτέλεσμα ασθενειών, όπως:

• Η ανεμοβλογιά προκαλείται από έναν ιό που χαρακτηρίζεται από ερυθρές, κνησμώδεις φυσαλίδες που σχηματίζονται σε όλο το σώμα.
• Η ιλαρά είναι μία ιογενής λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος που προκαλεί ένα εκτεταμένο εξάνθημα το οποίο αποτελείται από κνησμώδη, ερυθρά επάρματα.
• Η οστρακιά είναι μία λοίμωξη που οφείλεται στο στρεπτόκοκκο ομάδας Α, ο οποίος παράγει μία τοξίνη που προκαλεί ένα έντονο κόκκινο εξάνθημα.
• Η νόσος χεριών, ποδιών και στόματος είναι μία ιογενής λοίμωξη που μπορεί να προκαλέσει ερυθρές κακώσεις στο στόμα και εξάνθημα στα άκρα των χεριών και των ποδιών.
• Η πέμπτη νόσος είναι μία ιογενής λοίμωξη που προκαλεί ένα ερυθρό, επίπεδο εξάνθημα στις παρειές, τους βραχίονες και τα πόδια.
• Η νόσος Kawasaki είναι μία σπάνια αλλά σοβαρή ασθένεια που πυροδοτεί ένα εξάνθημα και πυρετό στα αρχικά στάδια, και μπορεί να οδηγήσει σε ανεύρυσμα στη στεφανιαία αρτηρία ως επιπλοκή.
• Το μολυσματικό κηρίο είναι μία μολυσματική βακτηριακή λοίμωξη που προκαλεί ένα κνησμώδες εξάνθημα με κρούστα και κίτρινα έλκη γεμάτα υγρό στο πρόσωπο, το λαιμό και τα χέρια.

Μπορείτε να αντιμετωπίσετε τα περισσότερα εξανθήματα επαφής, αλλά αυτό εξαρτάται από την αιτία. Ακολουθήστε τις παρακάτω οδηγίες για να μειώσετε τη δυσφορία και να επιταχύνετε τη διαδικασία επούλωσης:

• Χρησιμοποιήστε ήπια καθαριστικά και όχι σαπούνια με άρωμα.
• Χρησιμοποιήστε ζεστό και όχι καυτό νερό για να πλένετε το δέρμα και τα μαλλιά σας.
• Σκουπίστε ταμποναριστά το εξάνθημα και μην το τρίβετε.
• Αφήστε το εξάνθημα να αναπνεύσει. Αν είναι εφικτό, αποφύγετε να το καλύπτετε.
• Σταματήστε τη χρήση καλλυντικών προϊόντων ή λοσιόν που μπορεί να έχουν πυροδοτήσει το εξάνθημα.
• Εφαρμόστε ενυδατική λοσιόν χωρίς άρωμα στις περιοχές που επηρεάζονται από έκζεμα.
• Αποφύγετε να ξύνετε το εξάνθημα, επειδή αυτό θα το επιδεινώσει και μπορεί να οδηγήσει σε μόλυνση.
• Εφαρμόστε μία μη συνταγογραφουμενη κρέμα υδροκορτιζόνης στην πάσχουσα περιοχή αν το εξάνθημα είναι πολύ κνησμώδες και προκαλεί δυσφορία. Μία λοσιόν καλαμίνης μπορεί επίσης να ανακουφίσει εξανθήματα από ανεμοβλογιά, δηλητηριώδη κισσό ή δηλητηριώδη δρυ.
• Κάντε ένα μπάνιο με κολλοειδές βρώμης. Αυτό μπορεί να ανακουφίσει τον κνησμό που σχετίζεται με εξανθήματα λόγω εκζέματος ή ψωρίασης.
• Πλένετε τα μαλλιά σας τακτικά με ένα αντιπιτυριδικό σαμπουάν αν έχετε πιτυρίδα σε συνδυασμό με το εξάνθημα. Υπάρχουν φαρμακευτικά αντιπιτυριδικά σαμπουάν στα φαρμακεία, αλλά ο γιατρός μπορεί να σας συνταγογραφήσει κάποιο πιο ισχυρό αν το χρειάζεστε.

Μη συνταγογραφούμενα φάρμακα

Λάβετε ακεταμινοφαίνη ή ιβουπροφαίνη μετριοπαθώς για τον ήπιο πόνο που σχετίζεται με το εξάνθημα. Συμβουλευτείτε το γιατρό σας προτού ξεκινήσετε τη λήψη αυτών των φαρμάκων και αποφύγετε να τα λαμβάνετε για εκτεταμένη χρονική περίοδο, επειδή μπορεί να προκαλέσουν παρενέργειες. Ρωτήστε το γιατρό σας ποια είναι η ασφαλής δοσολογία για εσάς. Μπορεί να μην πρέπει να τα λαμβάνετε αν έχετε ηπατική ή νεφρική νόσο ή ιστορικών στομαχικών ελκών.

Πότε πρέπει να επισκεφτείτε το γιατρό σας για τα εξανθήματα

Καλέστε τον γιατρό σας αν το εξάνθημα δεν υποχωρεί με κατ’ οίκον θεραπείες. Επίσης θα πρέπει να επικοινωνήσετε μαζί του αν βιώνετε άλλα συμπτώματα επιπρόσθετα με το εξάνθημα και υποπτεύεστε κάποια ασθένεια.

Κατευθυνθείτε αμέσως στο νοσοκομείο αν έχετε εξάνθημα σε συνδυασμό με οποιοδήποτε από τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Έντονος πόνος ή αποχρωματισμός στην περιοχή του εξανθήματος
• Σφίξιμο ή κνησμός στο λαιμό
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Οίδημα στο πρόσωπο ή τα άκρα
• Πυρετός άνω των 38ᵒC
• Σύγχυση
• Ζάλη
• Έντονος πόνος στην κεφαλή ή τον αυχένα
• Επαναλαμβανόμενος εμετός ή διάρροια

Επικοινωνήστε με το γιατρό σας αν έχετε εξάνθημα καθώς και άλλα συμπτώματα, όπως:

• Πόνο στις αρθρώσεις
• Πονόλαιμο
• Πυρετό πάνω από 38ᵒC
• Ερυθρές γραμμές ή ευαίσθητες περιοχές κοντά στο εξάνθημα
• Πρόσφατο τσίμπημα από έντομο ή δάγκωμα από ζώο

Τι να περιμένετε κατά τη διάρκεια του ιατρικού ραντεβού

Ο γιατρός θα πραγματοποιήσει μία κλινική εξέταση και θα ελέγξει το εξάνθημα. Θα σας κάνει ερωτήσεις αναφορικά με:

• Το εξάνθημα
• Το ιατρικό ιστορικό σας
• Τη διατροφή σας
• Την πρόσφατη χρήση προϊόντων ή φαρμάκων
• Τις συνήθειες υγιεινής σας

Ο γιατρός επίσης μπορεί:

• Να λάβει τη θερμοκρασία σας
• Να ζητήσει επιπλέον εξετάσεις, όπως τεστ αλλεργιών ή πλήρες αιμοδιάγραμμα
• Να πραγματοποιήσει μία δερματική βιοψία (λήψη μικρού δείγματος του δέρματος) για ανάλυση
• Να σας παραπέμψει σε ένα δερματολόγο για περαιτέρω αξιολόγηση

Ο γιατρός μπορεί επίσης να σας συνταγογραφήσει φάρμακα ή φαρμακευτικές λοσιόν για την ανακούφιση του εξανθήματος. Τα περισσότερα άτομα μπορούν να αντιμετωπίσουν τα εξανθήματα αποτελεσματικά με φαρμακευτικές θεραπείες και κατ’ οίκον φροντίδα.

Τι μπορείτε να κάνετε τώρα

Ακολουθήστε τις παρακάτω συμβουλές αν έχετε εξάνθημα:

• Χρησιμοποιήστε κατ’ οίκον θεραπείες για την ανακούφιση ήπιων εξανθημάτων επαφής.
• Εντοπίστε πιθανούς πυροδοτικούς παράγοντες για το εξάνθημα και αποφύγετέ τους όσο το δυνατόν περισσότερο.
• Καλέστε το γιατρό σας αν το εξάνθημα δεν υποχωρεί με κατ’ οίκον θεραπείες. Επίσης, θα πρέπει να τον καλέσετε αν έχετε επιπλέον συμπτώματα μαζί με το εξάνθημα και υποπτεύεστε κάποια ασθένεια.
• Ακολουθήστε προσεκτικά τις οδηγίες του γιατρού σας. Μιλήστε στο γιατρό σας αν το εξάνθημα επιμένει ή επιδεινώνεται παρά τη θεραπεία.

Βιβλιογραφία

Mayo Clinic Staff. (2016). Slide show: Common skin rashes.
mayoclinic.org/skin-rash/sls-20077087

Rashes (red skin). (n.d.).
my.clevelandclinic.org/health/diseases/17413-rashes-red-skin

Rashes: The itchy truth. (2014).
kidshealth.org/en/kids/rashes.html#