Όταν το ανοσοποιητικό σύστημα λειτουργεί βέλτιστα, προστατεύει αποτελεσματικά το σώμα από τους επιβλαβείς μικροοργανισμούς και τις τοξίνες. Ωστόσο, ένα εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο λοιμώξεων, όπως το κρυολόγημα, και καθυστερημένης επούλωσης πληγών.

Διάφορες βιταμίνες και μέταλλα, γνωστά ως μικροθρεπτικά συστατικά, είναι απαραίτητα για ένα υγιές ανοσοποιητικό σύστημα. Μερικά από αυτά που παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανοσολογική απόκριση είναι τα εξής:

• Βιταμίνη Α
• Βιταμίνη C
• Βιταμίνη D
• Βιταμίνη Ε
• Βιταμίνη Β6
• Βιταμίνη Β12
• Φολικό οξύ
• Ψευδάργυρος
• Σίδηρος
• Χαλκός

Μελέτες δείχνουν πως ακόμη και μια μικρή ανεπάρκεια σε ένα από τα παραπάνω θρεπτικά συστατικά μπορεί να οδηγήσει σε εξασθενημένη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Ιδανικά, όλοι οι άνθρωποι πρέπει να λαμβάνουν τις απαραίτητες ποσότητες αυτών των θρεπτικών συστατικών μέσω μιας ισορροπημένης διατροφής. Μερικές φορές όμως αυτό είναι δύσκολο, με αποτέλεσμα ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων παγκοσμίως να παρουσιάζουν ελλείψεις σε θρεπτικά συστατικά. Για το λόγο αυτό, πολύ συχνά χρησιμοποιούνται συμπληρώματα διατροφής τα οποία ισχυρίζονται πως βοηθούν στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Βοηθά η λήψη συμπληρωμάτων στην υποστήριξη του ανοσοποιητικού συστήματος;

Παρόλο που ορισμένες μελέτες υποδηλώνουν πως η λήψη συμπληρωμάτων πολυβιταμινών είναι ευεργετική για την υποστήριξη της σωστής λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος, χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να επιβεβαιωθεί κάτι τέτοιο.

Τα ισχυρότερα στοιχεία, προς το παρόν, αφορούν τρία μικροθρεπτικά συστατικά που υποστηρίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα και αυτά είναι τα εξής:

• Βιταμίνη C

Η βιταμίνη C, ή αλλιώς ασκορβικό οξύ, είναι μια υδατοδιαλυτή βιταμίνη γνωστή για την ικανότητά της να υποστηρίζει ένα ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα. Η βιταμίνη C προωθεί διάφορες κυτταρικές λειτουργίες του ανοσοποιητικού συστήματος, βοηθά στην ανάπτυξη και επιδιόρθωση ιστών στο σώμα, συμβάλει στην επούλωση πληγών, καταπολέμα τις ελεύθερες ρίζες και έτσι βοηθά στην πρόληψη διαφόρων ασθενειών.

Μελέτες δείχνουν, πως η ανεπάρκεια της βιταμίνης C μπορεί να οδηγήσει σε εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος και αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης. Δεδομένου αυτού και του ότι το σώμα δεν μπορεί να παράγει βιταμίνη C από μόνο του, η επαρκής πρόσληψή αυτής μέσω της διατροφής ή των συμπληρωμάτων διατροφής είναι εξαιρετικά σημαντική.

Παρόλο που οι περισσότερες μελέτες δείχνουν πως η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης C δεν προλαμβάνει το κρυολόγημα, αυτή φαίνεται πως μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των συμπτωμάτων και της σοβαρότητας ενός κρυολογήματος. Επιπλέον, η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης C μπορεί να είναι ακόμη πιο ωφέλιμη για άτομα που ασκούνται έντονα σωματικά.

• Βιταμίνη D

Η βιταμίνη D παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση ενός ισχυρού ανοσοποιητικού συστήματος, έτσι ώστε το σώμα να μπορεί να καταπολεμήσει διάφορες βακτηριακές και ιογενείς λοιμώξεις, όπως το κρυολόγημα. Ορισμένες κλινικές δοκιμές υποδεικνύουν μάλιστα πως η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D (400 IU ή 10 mcg) ημερησίως μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη του κοινού κρυολογήματος.

Άλλες μελέτες δείχνουν πως η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D μπορεί να μειώσει τις λοιμώξεις της αναπνευστικής οδού, ειδικά σε όσους έχουν ανεπάρκεια της βιταμίνης D.

• Ψευδάργυρος

Μια ανεπάρκεια ψευδαργύρου μπορεί να αποδυναμώσει το ανοσοποιητικό σύστημα μέσω της παρεμπόδισης του σχηματισμού, της ενεργοποίησης και της ωρίμανσης των λεμφοκυττάρων, δηλαδή των λευκών αιμοσφαιρίων που αποτελούν βασικό μέρος του ανοσοποιητικού συστήματος.

Αρκετές μελέτες υποδεικνύουν πως τα χαμηλά επίπεδα ψευδαργύρου μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο ιογενών λοιμώξεων, ενώ μερικές δείχνουν πως η λήψη παστίλιων με ψευδάργυρο μπορεί να μειώσει τη διάρκεια του κοινού κρυολογήματος.

Μπορούν τα προβιοτικά να βοηθήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα;

Τα προβιοτικά συμπληρώματα διαφημίζονται συχνά ως ένας φυσικός τρόπος για την ενίσχυση της ανοσίας. Είναι γνωστό πως τα προβιοτικά, ή αλλιώς τα ευεργετικά βακτήρια του εντέρου, παίζουν βασικό ρόλο στη διατήρηση της ισορροπίας των βακτηρίων στο έντερο και σύμφωνα με μελέτες μπορεί να έχουν ευεργετική επίδραση και στην ανοσία.

Συγκεκριμένα, μια μελέτη του 2020 διαπίστωσε πως η χρήση προβιοτικών συμπληρωμάτων μπορεί να μειώσει τη συχνότητα και τη διάρκεια των λοιμώξεων του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος.

Ωστόσο, οι επιστήμονες θεωρούν πως χρειάζεται παραπάνω έρευνα για να επιβεβαιωθεί η σχέση μεταξύ των προβιοτικών και του ανοσοποιητικού συστήματος.

Υπάρχουν κίνδυνοι από τη λήψη συμπληρωμάτων διατροφής;

Πολλά συμπληρώματα διατροφής μπορούν να αλληλεπιδράσουν με φάρμακα και άλλα συμπληρώματα. Ο συνδυασμός διαφορετικών συμπληρωμάτων μεταξύ τους μπορεί να οδηγήσει σε πολύ χαμηλές ποσότητες ορισμένων θρεπτικών συστατικών στο σώμα, γεγονός το οποίο μπορεί να έχει δυνητικά επικίνδυνες παρενέργειες.

Ενδεικτικά, οι πολύ υψηλές ποσότητες βιταμίνης C, που δεν απεκκρίνονται από τα ούρα, μπορεί να προκαλέσουν διάρροια, κοιλιακό άλγος και ναυτία. Η υπερβολική ποσότητα βιταμίνης D μπορεί να είναι επιβλαβής και να οδηγήσει σε ναυτία, έμετο, πέτρα στους νεφρούς, απώλειας όρεξης, μυϊκή αδυναμία, ενώ σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να παρατηρηθεί ακόμη και νεφρική ανεπάρκεια και ανώμαλος καρδιακός ρυθμός.

Τα συμπληρώματα βιταμίνης D αλληλεπιδρούν επίσης με φάρμακα όπως τα στεροειδή, οι στατίνες που μειώνουν τη χοληστερόλη και η ορλιστάτη που χρησιμοποιείται για την απώλεια βάρους.

Όσον αφορά το ψευδάργυρο, η λήψη μεγάλων ποσοτήτων του μέσω των συμπληρωμάτων για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να έχει ως συνέπεια τη μείωση των επιπέδων του χαλκού στο σώμα, της ανοσίας και των επιπέδων της «καλής» χοληστερόλης.

Τέλος, παρόλο που τα προβιοτικά συμπληρώματα είναι σε γενικές γραμμές ασφαλή για τους περισσότερους ανθρώπους, σε άτομα με πολύ αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα ή βαριές αρρώστιες μπορεί να προκαλέσουν βακτηριακές λοιμώξεις ή να επιδεινώσουν τις ασθένειες αυτές, αντίστοιχα.