Τι είναι ο πονόλαιμος;

Σας πονάει ο λαιμός σας όταν καταπίνετε; Έχετε αίσθηση φαγούρας στο λαιμό; Κατά πάσα πιθανότητα έχετε πονόλαιμο που προκαλείται από ιό.

Οι περισσότερες περιπτώσεις πονόλαιμου, πέρα από τη στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα, δεν αντιμετωπίζονται με αντιβιοτικά.

Ποιες είναι οι αιτίες πονόλαιμου;

Οι αιτίες του πονόλαιμου συνοπτικά περιλαμβάνουν:

• Ιούς, όπως αυτούς που προκαλούν το κρυολόγημα ή τη γρίπη
• Το στρεπτόκοκκο ομάδας Α, ο οποίος προκαλεί στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα
• Αλλεργίες
• Ενεργητικό ή παθητικό κάπνισμα

Από αυτές, οι λοιμώξεις από ιούς είναι η πιο κοινή αίτια πονόλαιμου.

Η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα είναι μία λοίμωξη στο λαιμό και τις αμυγδαλές που προκαλείται από βακτήρια που ονομάζονται στρεπτόκοκκος ομάδας Α (Streptococcus pyogenes).

Ιογενείς λοιμώξεις

Πιο αναλυτικά, οι ιογενείς λοιμώξεις που μπορούν να προκαλέσουν πονόλαιμο περιλαμβάνουν:

• Κοινό κρυολόγημα
• Γρίπη
• Μονοπυρήνωση
• Ιλαρά
• Ανεμοβλογιά
• COVID-19
• Ψευδομεμβρανώδης λαρυγγίτιδα, μία κοινή παιδική νόσος που χαρακτηρίζεται από σκληρό, υλακώδη βήχα

Βακτηριακές λοιμώξεις

Μία πληθώρα βακτηριακών λοιμώξεων μπορεί να προκαλέσει πονόλαιμο, με την πιο κοινή να είναι ο Streptococcus pyogenes (στρεπτόκοκκος ομάδας A), ο οποίος προκαλεί στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα.

Άλλες αιτίες

Άλλες αιτίες του πονόλαιμου είναι οι εξής:

• Αλλεργίες. Οι αλλεργίες στο τρίχωμα των ζώων, τη μούχλα, τη σκόνη και τη γύρη μπορεί να προκαλέσουν πονόλαιμο. Το πρόβλημα μπορεί να επιδεινωθεί από την οπισθορρινική έκκριση, η οποία μπορεί να ερεθίσει το λαιμό προκαλώντας φλεγμονή.
• Ξηρότητα. Ο ξηρός αέρας σε εσωτερικούς χώρους μπορεί να σας δημιουργήσει αίσθηση φαγούρας στο λαιμό. Η αναπνοή μέσω του στόματος, συχνά λόγω χρόνιας ρινικής συμφόρησης, επίσης προκαλεί ξηρότητα και πόνο.
• Ερεθιστικά. Η ρύπανση του αέρα, καθώς και ο καπνός και τα χημικά, μπορεί να προκαλέσουν χρόνιο πονόλαιμο. Η μάσηση φύλλων καπνού και η κατανάλωση αλκοόλ και καυτερών τροφών μπορεί επίσης να ερεθίσει το λαιμό σας.
• Μυϊκή τάση. Μπορείτε να καταπονήσετε τους μύες του λαιμού φωνάζοντας, μιλώντας δυνατά ή μιλώντας για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς ξεκούραση.
• Νόσος γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. Η νόσος γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης είναι μία διαταραχή του πεπτικού συστήματος όπου τα στομαχικά οξέα κινούνται προς τα πάνω εντός του οισοφάγου. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν καούρα, βραχνάδα, παλινδρόμηση στομαχικών περιεχομένων και αίσθηση μάζας στο λαιμό.
• HIV λοίμωξη. Ο πονόλαιμος και άλλα συμπτώματα τύπου γρίπης μερικές φορές εμφανίζονται μετά τη μόλυνση από τον ιό HIV. Επίσης, ένα οροθετικό άτομο μπορεί να έχει χρόνιο επαναλαμβανόμενο πονόλαιμο λόγω μιας μυκητιασικής λοίμωξης, που ονομάζεται μυκητώδης στοματίτιδα, ή λόγω μιας ιογενούς λοίμωξης από τον κυτταρομεγαλοϊό, ο οποίος μπορεί να είναι σοβαρός τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
• Όγκοι. Καρκινικοί όγκοι στο λαιμό, τη γλώσσα ή το λάρυγγα μπορούν να προκαλέσουν πονόλαιμο. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν βραχνάδα, δυσκολία στην κατάποση, θορυβώδη αναπνοή, μάζα στο λαιμό και αίμα στο φλέγμα.

Σπάνια, μία μολυσμένη περιοχή ιστού (απόστημα) στο λαιμό ή οίδημα του μικρού τμήματος χόνδρου που καλύπτει την τραχεία (επιγλωττίτιδα) μπορεί να προκαλέσουν πονόλαιμο. Και οι δύο παθήσεις αποφράσσουν τον αεραγωγό και αποτελούν επείγοντα ιατρικά περιστατικά.

Ποιοι είναι οι προδιαθεσικοί παράγοντες για την εμφάνιση του πονόλαιμου;

Οποιοσδήποτε μπορεί να έχει πονόλαιμο, αλλά οι παράγοντες που σας καθιστούν πιο επιρρεπείς περιλαμβάνουν τα εξής:

• Ηλικία. Τα παιδιά και οι έφηβοι είναι πιο επιρρεπής στον πονόλαιμο. Παιδιά 3 έως 15 ετών επίσης έχουν αυξημένες πιθανότητες στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας, της πιο κοινής βακτηριακής λοίμωξης που σχετίζεται με τον πονόλαιμο.
• Έκθεση σε καπνό τσιγάρου. Το ενεργητικό αλλά και το παθητικό κάπνισμα μπορούν να ερεθίσουν το λαιμό. Η χρήση προϊόντων καπνού επίσης αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του στόματος, του λαιμού και του λάρυγγα.
• Αλλεργίες. Οι εποχιακές αλλεργίες ή η διαρκής αλλεργική αντίδραση σε σκόνη, μούχλα ή τρίχωμα κατοικίδιων καθιστά πιο πιθανή την εμφάνιση του πονόλαιμου.
• Έκθεση σε χημικά ή ερεθιστικά. Σωματίδια στον αέρα από την καύση ορυκτών καυσίμων και κοινά οικιακά καθαριστικά μπορούν να προκαλέσουν ερεθισμό του λαιμού.
• Χρόνια ιγμορίτιδα. Η ρινική καταρροή μπορεί να ερεθίσει το λαιμό ή να εξαπλώσει τη λοίμωξη.
• Στενές επαφές. Οι ιογενείς και βακτηριακές λοιμώξεις εξαπλώνονται εύκολα οπουδήποτε συγκεντρώνονται πολλά άτομα, όπως σε σχολεία, γραφεία ή μέσα μεταφοράς.
• Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Είστε πιο επιρρεπής σε λοιμώξεις εάν γενικά το ανοσοποιητικό σας σύστημα είναι εξασθενημένο. Κοινές αιτίες περιλαμβάνουν τον ιό HIV, το διαβήτη, τη θεραπεία με στεροειδή ή χημειοθεραπευτικά φάρμακα, το άγχος, την κόπωση και την κακή διατροφή.

Ποια είναι τα συμπτώματα του πονόλαιμου;

Ο πονόλαιμος καθιστά επώδυνη την κατάποση. Μπορεί επίσης να αισθάνεστε το λαιμό σας ξηρό είσαι. Ο πονόλαιμος μπορεί να είναι σύμπτωμα στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας, κοινού κρυολογήματος, αλλεργιών ή άλλων ασθενειών του αναπνευστικού συστήματος.

Τα παρακάτω συμπτώματα υποδεικνύουν ότι ένας ιός είναι η αιτία της ασθένειας και όχι ο στρεπτόκοκκος ομάδας A:

• Βήχας
• Ρινική καταρροή
• Βραχνάδα
• Επιπεφυκίτιδα

Τα συμπτώματα του πονόλαιμου, ανεξάρτητα από το εάν προκαλούνται από ιούς ή από το στρεπτόκοκκο ομάδας Α, μπορεί συχνά να είναι παρόμοια.

Ποια είναι τα συμπτώματα της στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας;

Τα πιο κοινά συμπτώματα της στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας είναι τα ακόλουθα:

• Πονόλαιμος που εμφανίζεται πολύ ξαφνικά
• Πόνος κατά την κατάποση
• Πυρετός
• Ερυθρές και πρησμένες αμυγδαλές, μερικές φορές με λευκές κηλίδες ή πύον
• Μικροσκοπικές ερυθρές κηλίδες στην υπερώα του στόματος
• Διογκωμένοι λεμφαδένες στο πρόσθιο μέρος του λαιμού

Μερικές φορές, τα άτομα με στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα εμφανίζουν ένα εξάνθημα γνωστό ως οστρακιά.

Πότε πρέπει να αναζητήσετε ιατρική φροντίδα

Επισκεφτείτε το γιατρό σας αν εσείς ή το παιδί σας έχετε συμπτώματα στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας.

Επίσης, θα πρέπει να επισκεφτείτε το γιατρό σας αν έχετε οποιοδήποτε από τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Δυσκολία στην αναπνοή
• Δυσκολία στην κατάποση
• Αίμα στο σάλιο ή το φλέγμα
• Υπερβολική σιελόρροια (στα παιδιά)
• Αφυδάτωση
• Οίδημα και πόνος στις αρθρώσεις
• Εξάνθημα

Αυτή η λίστα δεν είναι πλήρης. Επισκεφτείτε το γιατρό σας για οποιοδήποτε σοβαρό ή ανησυχητικό σύμπτωμα.

Θα πρέπει να επισκεφθείτε εκ νέου το γιατρό σας εάν τα συμπτώματα δεν βελτιώνονται μέσα σε λίγες μέρες, επιδεινώνονται ή αν έχετε επαναλαμβανόμενα επεισόδια πονόλαιμου.

Πώς αντιμετωπίζεται ο πονόλαιμος;

Ο γιατρός θα καθορίσει τον τύπο της ασθένειας από την οποία πάσχετε με βάση τα συμπτώματα και την κλινική εξέταση. Μπορεί να χρειαστεί να λάβει δείγμα από το λαιμό σας.

Εφόσον βακτήρια προκαλούν στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα, τα αντιβιοτικά είναι απαραίτητα για την αντιμετώπιση της λοίμωξης και την πρόληψη ρευματικού πυρετού και άλλων επιπλοκών. Ο γιατρός δεν μπορεί να διαπιστώσει εάν κάποιος πάσχει από στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα απλά εξετάζοντας το λαιμό του. Εάν υπάρχει αυτή η υποψία, θα πραγματοποιήσει μία εξέταση για να καθοριστεί η αιτία της ασθένειας.

Οποιοσδήποτε με στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα θα πρέπει να απέχει από την εργασία, το σχολείο ή άλλες δραστηριότητες έως ότου είναι απύρετος και έχει λάβει αντιβιοτικά για τουλάχιστον 24 ώρες.

Εάν ο πονόλαιμος προκαλείται από ιό, τα αντιβιοτικά δεν θα βοηθήσουν. Οι περισσότερες περιπτώσεις ιογενούς πονόλαιμου βελτιώνονται από μόνες τους μέσα σε μία εβδομάδα. Ο γιατρός μπορεί να σας συνταγογραφήσει άλλα φάρμακα ή να σας δώσει συμβουλές για να αισθανθείτε καλύτερα.

Όταν τα αντιβιοτικά δεν είναι απαραίτητα, δεν θα σας βοηθήσουν και οι παρενέργειές τους μπορούν να προκαλέσουν βλάβη. Οι παρενέργειες κυμαίνονται από ήπιες αντιδράσεις, όπως εξάνθημα, έως σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως ανθεκτικές σε αντιβιοτικά λοιμώξεις και λοίμωξη από το Clostridium difficile, η οποία προκαλεί διάρροια που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή βλάβη του παχέος εντέρου και θάνατο.

Πώς να αισθανθείτε καλύτερα

Ορισμένοι τρόποι που μπορούν να σας κάνουν να νιώσετε καλύτερα αν έχετε πονόλαιμο είναι οι παρακάτω:

• Χρησιμοποιήστε παστίλιες (μη δίνετε παστίλιες σε παιδιά κάτω των 2 ετών).
• Χρησιμοποιήστε υγραντήρα στο χώρο που βρίσκεστε.
• Κάντε γαργάρες με αλατόνερο.
• Πίνετε ζεστά ροφήματα και άφθονα υγρά.
• Χρησιμοποιήστε μέλι στα ροφήματά σας για να ανακουφίσετε το βήχα (για ενήλικες και παιδιά άνω του ενός έτους).
• Ρωτήστε το γιατρό ή το φαρμακοποιό σας για μη συνταγογραφούμενα φάρμακα που μπορούν να σας κάνουν να νιώσετε καλύτερα. Πάντα να λαμβάνετε τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα αυστηρά με βάση τις οδηγίες που αναγράφονται στη συσκευασία.

Μη συνταγογραφούμενα φάρμακα και χορήγηση σε παιδιά

Θα πρέπει να είστε πολύ προσεκτικοί για τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα που δίνετε σε παιδιά. Δεν είναι κατάλληλα όλα τα φάρμακα για όλες τις ηλικίες.

• Παυσίπονα
  • Παιδιά κάτω των 6 μηνών: Μόνο παρακεταμόλη
  • Παιδιά άνω των 6 μηνών: Μπορούν να λάβουν ακεταμινοφαίνη (παρακεταμόλη) ή ιβουπροφαίνη
  • Ποτέ μη δίνετε ασπιρίνη σε παιδιά, επειδή μπορεί να προκαλέσει σύνδρομο Reye, μία σπάνια αλλά πολύ σοβαρή ασθένεια που προξενεί βλάβη στο ήπαρ και τον εγκέφαλο.
• Φάρμακα για το βήχα και το κρυολόγημα
  • Παιδιά κάτω των 4 ετών: Mη χορηγείτε παρά μόνο αν σας το συστήσει ο παιδίατρος. Η χρήση μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων για το βήχα και το κρυολόγημα σε μικρά παιδιά μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές και δυνητικά απειλητικές για τη ζωή επιπλοκές.
  • Παιδιά άνω των 4 ετών: Συζητήστε με τον παιδίατρο εάν μη συνταγογραφούμενα φάρμακα για το βήχα και το κρυολόγημα είναι ασφαλή για την προσωρινή ανακούφιση των συμπτωμάτων.

Θα πρέπει να ρωτήσετε το γιατρό ή το φαρμακοποιό σας αναφορικά με τη σωστή δοσολογία για μη συνταγογραφούμενα φάρμακα για την ηλικία και το βάρος του παιδιού σας. Επίσης, ενημερώστε το γιατρό ή το φαρμακοποιό αναφορικά με οποιαδήποτε συνταγογραφούμενα και μη συνταγογραφούμενα φάρμακα λαμβάνει ήδη το παιδί.

Πώς μπορεί να προληφθεί ο πονόλαιμος;

Μπορείτε να αποτρέψετε τον πονόλαιμο με βασικές πρακτικές που θα σας βοηθήσουν να παραμείνετε υγιείς:

• Πλένετε τα χέρια σας.
• Αποφύγετε τη στενή επαφή με άτομα που έχουν πονόλαιμο, κρυολόγημα ή άλλες λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος.
• Μην καπνίζετε και αποφύγετε το παθητικό κάπνισμα.

Βιβλιογραφία

Sore throats. American Academy of Otolaryngology — Head and Neck Surgery. http://www.entnet.org/content/sore-throats. Accessed Feb. 18, 2019.

Sore throat. Merck Manual Professional Version. http://www.merckmanuals.com/professional/ear,-nose,-and-throat-disorders/approach-to-the-patient-with-nasal-and-pharyngeal-symptoms/sore-throat. Accessed Feb. 18, 2019.

Seven tips to help you prevent a sore throat. American Academy of Otolaryngology — Head and Neck Surgery. https://www.enthealth.org/be_ent_smart/seven-tips-to-help-you-prevent-a-sore-throat/. Accessed Feb. 18, 2019.

Sore throat. Centers for Disease Control and Prevention. http://www.cdc.gov/getsmart/community/for-patients/common-illnesses/sore-throat.html. Accessed Feb. 18, 2019.

Drutz, JE. Sore throat in children and adolescents: Symptomatic treatment. https://www.uptodate.com/contents/search. Accessed Feb. 18, 2019.

Stead W. Symptomatic treatment of acute pharyngitis in adults. https://www.uptodate.com/contents/search. Accessed Feb. 18, 2019.

Slippery Elm. Natural Medicines. https://naturalmedicines.therapeuticresearch.com. Accessed Feb. 22, 2019.

Taking care of your voice. National Institute on Deafness and Other Communication Disorders. http://www.nidcd.nih.gov/health/voice/pages/takingcare.aspx. Accessed Feb. 18, 2019.

Chow AW, et al. Evaluation of acute pharyngitis in adults. https://www.uptodate.com/contents/search. Accessed Feb. 20, 2019.

Kellerman RD, et al. Pharyngitis. In: Conn’s Current Therapy 2019. Philadelphia, Pa.: Elsevier; 2019. https://www.clinicalkey.com. Accessed Feb. 21, 2019.

Common colds: Protect yourself and others. Centers for Disease Control and Prevention. https://www.cdc.gov/features/rhinoviruses/index.html. Accessed Feb. 22, 2019.

AskMayoExpert. Streptococcal pharyngitis. Rochester, Minn.: Mayo Foundation for Medical Education and Research; 2018.

Kahrilas, PJ. Clinical manifestations and diagnosis of gastroesophageal reflux in adults. https://www.uptodate.com/contents/search. Accessed Feb. 25, 2019.

Gonzalez MD, et al. New developments in rapid diagnostic testing for children. Infectious Disease Clinics of North America. 2018;32:19.

AIDS and opportunistic infections. Centers for Disease Control and Prevention. https://www.cdc.gov/hiv/basics/livingwithhiv/opportunisticinfections.html. Accessed Feb. 26, 2019.