Το τζίντζερ (Zingiber officinale Roscoe) ή αλλιώς γνωστό ως πιπερόριζα, είναι ένα πολυετές φυτό με καταγωγή από την Ασία. Η ρίζα του τζίντζερ χρησιμοποιείται εδώ και 2.500 χρόνια ως μπαχαρικό στη μαγειρική αλλά και ως συμπλήρωμα διατροφής για τις ευεργετικές ιδιότητες που παρουσιάζει. Τα δύο βασικά συστατικά της ρίζας του τζίντζερ είναι οι πτητικές και οι μη πτητικές ενώσεις. Οι πτητικές ενώσεις είναι αυτές που αποτελούν το αιθέριο έλαιο, ενώ οι μη πτητικές περιλαμβάνουν την ελαιορητίνη και άλλες οργανικές και ανόργανες ενώσεις. Οι ενώσεις αυτές είναι υπεύθυνες για τη χαρακτηριστική μυρωδιά και πικάντικη γεύση του.

Οι φαρμακευτικές ιδιότητες του τζίντζερ οφείλονται κυρίως στις τζιντζερόλες, οι οποίες αποτελούν τη μεγαλύτερη ομάδα πολυφαινολών του. Αν υποστούν θερμική επεξεργασία ή αποθηκευτούν για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι τζιντζερόλες μετατρέπονται σε σογκαόλες, οι οποίες αποτελούν εξίσου δραστικές ενώσεις.

Ποιες είναι οι ευεργετικές ιδιότητες του τζίντζερ;

1. Αντιοξειδωτική δράση

Είναι γνωστό πως η υπερβολική παραγωγή ελεύθερων ριζών, όπως οι δραστικές μορφές οξυγόνου (ROS), παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη πολλών χρόνιων παθήσεων. Ιn vitro και in vivo μελέτες έχουν δείξει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση του τζίντζερ, ιδιαίτερα όταν αυτό βρίσκεται σε αποξηραμένη μορφή, όπου περιλαμβάνει μεγαλύτερη ποσότητα φαινολικών ουσιών.

2. Αντιφλεγμονώδης δράση

Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι το τζίντζερ και τα ενεργά συστατικά του παρουσιάζουν αντιφλεγμονώδη δράση, η οποία θα μπορούσε να προστατεύσει από διάφορες ασθένειες που σχετίζονται με τη φλεγμονή, όπως η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου. Οι μηχανισμοί δράσης πιθανότατα συνδέονται με την αναστολή ενεργοποίησης της πρωτεϊνικής κινάσης Β (Akt) και του μεταγραφικού παράγοντα κΒ (NF-κΒ), την ενίσχυση παραγωγής αντιφλεγμονωδών και τη μείωση παραγωγής των προφλεγμονωδών κυτοκινών.

3. Αντιμικροβιακή δράση

In vitro μελέτες έχουν αποδείξει πως το τζίντζερ μπορεί να αναστείλει την ανάπτυξη ορισμένων βακτηρίων, μυκήτων και ιών. Ενδεικτικά, το αιθέριο έλαιο τζίντζερ φάνηκε να αναστέλλει την ανάπτυξη του Fusarium verticillioides και του Aspergillus flavus μέσω καταστολής της βιοσύνθεσης της εργοστερόλης, ενώ το εκχύλισμα τζίντζερ παρεμπόδισε την ανάπτυξη του Streptococcus mutans μέσω αποτροπής του σχηματισμού βακτηριακού βιοφίλμ.

4. Αντικαρκινική δράση

Πειραματικές μελέτες έχουν δείξει κυτταροτοξική δράση του τζίντζερ σε διάφορες περιπτώσεις καρκίνου, όπως ο καρκίνος του μαστού, του τραχήλου της μήτρας, του ήπατος, του παγκρέατος, του παχέος εντέρου και του προστάτη. Οι αντικαρκινικοί μηχανισμοί του περιλαμβάνουν κυρίως την πρόκληση απόπτωσης και αναστολή του πολλαπλασιασμού των καρκινικών κυττάρων.

5. Νευροπροστατευτικές ιδιότητες

Το τζίντζερ φαίνεται πως μπορεί να επηρεάσει θετικά τη λειτουργία της μνήμης και να βοηθήσει στη μείωση της νευροφλεγμονής, πράγμα το οποίο συμβάλει στην πρόληψη και αντιμετώπιση νευροεκφυλιστικών ασθενειών, όπως η νόσος του Alzheimer (AD) και του Parkinson (PD).

6. Καρδιοπροστατευτικές ιδιότητες

Η υπέρταση και η δυσλιπιδαιμία αποτελούν δύο από τους βασικότερους παράγοντες κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων, όπως η στεφανιαία νόσος και το εγκεφαλικό επεισόδιο. Το τζίντζερ φαίνεται πως μπορεί να μειώσει τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων, της ολικής χοληστερόλης και της υψηλής αρτηριακής πίεσης, προστατεύοντας έτσι από ασθένειες που αυτά μπορεί να προκαλέσουν.

7. Δράση κατά της παχυσαρκίας

Μερικά βιοενεργά συστατικά του τζίντζερ, συμπεριλαμβανομένης της τζιντζερενόνης Α, 6-σογκαόλης και 6-τζιντζερόλης, συμβάλουν στην πρόληψη και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Ο μηχανισμός δράσης φαίνεται να σχετίζεται με την αναστολή της λιπογένεσης και την ενίσχυση του μεταβολισμού των λιπαρών οξέων.

8. Υπογλυκαιμική δράση

Οι βιοδραστικές ενώσεις που περιέχει το τζίντζερ, σύμφωνα με μελέτες, μπορούν να προστατέψουν από την εμφάνιση του σακχαρώδη διαβήτη και των επιπλοκών που αυτός προκαλεί στην υγεία, μέσω αύξησης της ευαισθησίας στην ινσουλίνη.

9. Αντιεμετική δράση

Το τζίντζερ χρησιμοποιείται παραδοσιακά για τη θεραπεία γαστρεντερικών συμπτωμάτων και πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει πως πιθανότατα να είναι αποτελεσματικό στην ανακούφιση της ναυτίας λόγω κίνησης, της ναυτίας και του εμέτου που προκαλείται κατά την εγκυμοσύνη και την χημειοθεραπεία.

10. Προστασία από αναπνευστικές διαταραχές

Το τζίντζερ φαίνεται πως μπορεί να παρέχει προστασία έναντι διαφόρων αναπνευστικών διαταραχών, όπως το αλλεργικό άσθμα και το σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS). Σε αυτές τις περιπτώσεις δρα μέσω χαλάρωσης των λείων μυών των αεραγωγών, εξασθένηση της αντίστασής αυτών και μείωση της φλεγμονής.

11. Ηπατοπροστατευτική δράση

Το αιθέριο έλαιο τζίντζερ φάνηκε να μειώνει τη συσσώρευση λιπιδίων στο ήπαρ παχύσαρκων ποντικιών, προστατεύοντας έτσι από την ανάπτυξη μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος. Μια άλλη μελέτη σε ποντίκια που τρέφονταν με υγρή τροφή που περιείχε αλκοόλ έδειξε επίσης βελτίωση της αλκοολικής λιπώδους νόσου μετά τη χρήση αιθέριου ελαίου τζίντζερ. Αυτό επιτεύχθηκε μέσω ενίσχυσης της δράσης των ηπατικών αντιοξειδωτικών ενζύμων και μείωσης των επιπέδων της ασπαρτικής αμινοτρανσφεράσης (AST), της αμινοτρανσφεράσης αλανίνης (ALT), της ολικής χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων. Παρόλα αυτά δεν υπάρχουν δεδομένα σχετικά με το αν συμβαίνει κάτι αντίστοιχο και στους ανθρώπους.

12. Αντιαλλεργική δράση

Αν και δεν υπάρχουν αρκετά δεδομένα σχετικά με την αντιαλλεργική δράση του τζίντζερ, τα αποτελέσματα μιας μελέτης σε ποντικούς με αλλεργική ρινίτιδα έδειξαν αποτελεσματική ανακούφιση από συμπτώματα, όπως το φτάρνισμα και ο κνησμός στη μύτη.

13. Ανακούφιση του πόνου από δυσμηνόρροια

Τα συμπληρώματα διατροφής τζίντζερ, σύμφωνα με 6 μελέτες, μπορεί να είναι αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση του πόνου της περιόδου σε περιπτώσεις δυσμηνόρροιας.

Πώς χρησιμοποιείται το τζίντζερ;

Η ρίζα του τζίντζερ μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε φρέσκια ή σε αποξηραμένη μορφή, ως μπαχαρικό σε σκόνη, τσάι, βάμμα, αιθέριο έλαιο, σιρόπι αλλά και ως συμπλήρωμα διατροφής.

Υπάρχουν παρενέργειες από τη χρήση του τζίντζερ;

Τόσο η στοματική χορήγηση όσο και η τοπική χρήση του τζίντζερ θεωρούνται ασφαλείς. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις η κατανάλωσή του σε μεγάλες δόσεις μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα, όπως η κοιλιακή δυσφορία, η καούρα, η διάρροια, ο ερεθισμός του στόματος και του λαιμού.

Ποιοι πρέπει να αποφεύγετε το τζίντζερ;

Δεν έχουν αναφερθεί σημαντικές αλληλεπιδράσεις του τζίντζερ με άλλα φάρμακα, βότανα ή τρόφιμα, όμως ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν πως ίσως να επηρεάζει τη δράση των αντιπηκτικών φαρμάκων. Έτσι άτομα που λαμβάνουν σχετική φαρμακευτική αγωγή συνιστάται να επικοινωνήσουν με το γιατρό τους πριν τη χρήση οποιουδήποτε φυτικού σκευάσματος που περιλαμβάνει τζίντζερ.

Τέλος, γυναίκες που βρίσκονται σε περίοδο εγκυμοσύνης πρέπει επίσης να συμβουλευτούν κάποιον ειδικό σχετικά με την κατανάλωση του τζίντζερ για θεραπευτικό σκοπό.