Τι είναι ο αποπροσανατολισμός;

Ο αποπροσανατολισμός αποτελεί μια αλλαγή στην πνευματική κατάσταση. Ένα αποπροσανατολισμένο άτομο μπορεί να μη γνωρίζει τη θέση ή την ταυτότητά του, το χρόνο ή την ημερομηνία.

Ο αποπροσανατολισμός συχνά συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα, όπως:

• Σύγχυση (ανικανότητα καθαρής σκέψης)
• Ντελίριο (σύγχυση και διαταραγμένη προσοχή)
• Παραισθήσεις (το άτομο πιστεύει σε πράγματα που δεν ισχύουν)
• Εκνευρισμός (αίσθημα επιθετικότητας και αεικινησίας)
• Ψευδαισθήσεις (το άτομο βλέπει ή ακούει πράγματα που δεν υπάρχουν)
• Άσκοπη περιπλάνηση

Τι προκαλεί τον αποπροσανατολισμό;

Ο αποπροσανατολισμός μπορεί να αποτελεί σύμπτωμα διαφορετικών ιατρικών παθήσεων. Είναι πολύ σημαντικό να αναζητήσετε οποιαδήποτε άλλα συμπτώματα συνοδεύουν τον αποπροσανατολισμό.

Ντελίριο και άνοια

Δύο κοινές αιτίες του προσανατολισμού είναι το ντελίριο και η άνοια.

Το ντελίριο προκαλείται από ξαφνική μη φυσιολογική εγκεφαλική λειτουργία και διαρκεί για μία μικρή χρονική περίοδο. Μπορεί να πυροδοτηθεί από φάρμακα, λοιμώξεις ή τραύμα.

Κάτι ιδιαίτερα απλό, όπως μία αλλαγή στο περιβάλλον, μπορεί επίσης να πυροδοτήσει ντελίριο. Για παράδειγμα, ορισμένοι ενήλικες βιώνουν νοσοκομειακό ντελίριο μετά από χειρουργική επέμβαση ή μετά από νοσηλεία σε μονάδα εντατικής θεραπείας.

Το ντελίριο έχει τρεις τύπους:

• Υπερδραστήριο
• Υποδραστήριο
• Μικτό

Το υπερδραστήριο ντελίριο μπορεί να προκαλέσει ψευδαισθήσεις και επιθετική συμπεριφορά. Αντιθέτως, το υποδραστήριο ντελίριο μπορεί να προκαλέσει υπνηλία και συμπεριφορά απομάκρυνσης. Το μικτό ντελίριο προκαλεί και τους δύο τύπους συμπεριφοράς.

Το ντελίριο χαρακτηρίζεται από:

• Μειωμένες δεξιότητες σκέψης
• Μειωμένη προσοχή και εστίαση
• Παραισθήσεις
• Μη φυσιολογικά πρότυπα ή περιεχόμενο λόγου

Το ντελίριο συχνά εμφανίζεται ταχέως, εξασθενεί μέσα σε μέρες ή εβδομάδες και παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις.

Η άνοια, από την άλλη πλευρά, αναπτύσσεται πιο αργά από το ντελίριο. Συνήθως είναι μόνιμη και προκαλεί επίμονα συμπτώματα. Ο αποπροσανατολισμός και η βραχυπρόθεσμη απώλεια μνήμης δύναται να αποτελούν πρώιμες ενδείξεις άνοιας.

Τα μέλη της οικογένειας διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο ώστε ο γιατρός να μπορέσει να διαγνώσει το ντελίριο και την ανία.

Φάρμακα και ουσίες

Ο αποπροσανατολισμός μπορεί να αποτελεί παρενέργεια ορισμένων φαρμάκων και ουσιών, όπως:

• Αλκοόλ
• Μαριχουάνα
• Συνταγογραφούμενα φάρμακα

Η στέρηση των εν λόγω φαρμάκων μπορεί επίσης να προκαλέσει αποπροσανατολισμό.

Άλλες αιτίες

Οι ακόλουθες σωματικές διαταραχές μπορεί να προκαλέσουν αποπροσανατολισμό:

• Αμνησία
• Δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα
• Εγκεφαλική αρτηρίτιδα (φλεγμονή αρτηριών στον εγκέφαλο)
• Κίρρωση και ηπατική ανεπάρκεια
• Λοιμώξεις του κεντρικού νευρικού συστήματος, όπως η εγκεφαλίτιδα ή η μηνιγγίτιδα
• Σύνθετες εστιακές επιληπτικές κρίσεις
• Διάσειση
• Αφυδάτωση
• Υπερδοσολογία φαρμάκων
• Ανωμαλίες ηλεκτρολυτών
• Επιληψία
• Πυρετός
• Καρδιακές ασθένειες
• Υπογλυκαιμία ή υπεργλυκαιμία
• Υποθερμία (όταν η θερμοκρασία του σώματος πέφτει κάτω από 35ᵒC)
• Υποθυρεοειδισμός ή υπερθυρεοειδισμός
• Υποξία (μειωμένη παροχή οξυγόνου)
• Μία μάζα στον εγκέφαλο, όπως όγκος ή αιμάτωμα
• Μιτοχονδριακή νόσος
• Ορθοστατική υπόταση
• Νεφρική ανεπάρκεια
• Σύνδρομο Reye
• Σήψη
• Εγκεφαλικό
• Ανεπάρκεια βιταμινών
• Αιθουσαίες διαταραχές που επηρεάζουν το έσω αυτί

Ένα επείγον περιστατικό μπορεί επίσης να προκαλέσει δυσχέρεια ή να πυροδοτήσει ψυχικές διαταραχές προκαλώντας αποπροσανατολισμό.

Τι θα πρέπει να κάνετε εάν παρατηρήσετε ότι κάποιο άτομο παρουσιάζει αποπροσανατολισμό

Θα πρέπει να αναζητήσετε ιατρική φροντίδα για κάποιον που φαίνεται πως έχει αποπροσανατολιστεί.

Τα παρακάτω θα φανούν χρήσιμα εάν κάποιος πάσχει αποπροσανατολισμό ή ντελίριο:

• Κρατήστε το ιατρικό ιστορικό του. Βεβαιωθείτε ότι έχετε λίστα με όλα τα φάρμακα που λαμβάνει το άτομο. Η γνώση των συνηθειών του, το ιστορικό νοσηλείας και τα συμπτώματά του θα βοηθήσουν το γιατρό να πραγματοποιήσει τη διάγνωση.
• Προσπαθήστε να κάνετε το περιβάλλον οικείο. Μία αλλαγή στη θέση κάποιου αντικειμένου μπορεί να προκαλέσει αποπροσανατολισμό.
• Μείνετε κοντά στο άτομο. Η παρουσία σας θα παρέχει ασφάλεια και οικειότητα. Η εξοικείωσή σας με το άτομο επίσης θα βοηθήσει το γιατρό να καθορίσει ποια είναι η φυσιολογική του συμπεριφορά.

Θα πρέπει να ενθαρρύνετε ένα άτομο που φαίνεται αποπροσανατολισμένο να αναζητήσει ιατρική φροντίδα. Καλέστε το 166 αν το άτομο βρίσκεται σε κίνδυνο τραυματισμού του εαυτού του ή άλλων.

Πώς αντιμετωπίζεται ο αποπροσανατολισμός;

Εάν βιώνετε αποπροσανατολισμό, ο γιατρός θα προτείνει θεραπεία μετά τη διάγνωση της αιτίας του. Θα χρειαστούν ορισμένες εξετάσεις ώστε να εντοπιστεί η αιτία του αποπροσανατολισμού και των συμπτωμάτων σας.

Ο γιατρός θα σας συνταγογραφήσει θεραπεία με βάση την υποκείμενη αιτία.

Εάν φροντίζετε ένα άτομο που είναι επιρρεπές στον αποπροσανατολισμό, ο γιατρός θα σας προτείνει τρόπους ανακούφισης του συμπτώματος.

Ποια είναι η έκβαση για τον αποπροσανατολισμό;

Η έκβαση εξαρτάται από την υποκείμενη αιτία του αποπροσανατολισμού. Για παράδειγμα, παθήσεις όπως η νόσος Αλτσχάιμερ, μπορεί να προκαλούν δια βίου επεισόδια αποπροσανατολισμού.

Από την άλλη πλευρά, η θερμοπληξία μπορεί να προκαλέσει προσωρινό αποπροσανατολισμό.

Σύνοψη

Ο αποπροσανατολισμός προκαλεί αλλαγή στην πραγματική κατάσταση και συνήθως συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα.

Ο αποπροσανατολισμός δεν είναι απαραίτητα απειλητικός για τη ζωή. Όμως ορισμένες ασθένειες που προκαλούν αποπροσανατολισμό είναι ιδιαίτερα σοβαρές, επομένως είναι σημαντικό να αναζητήσετε ιατρική φροντίδα και να λάβετε την κατάλληλη θεραπεία.

Βιβλιογραφία

Berry B. (2014). Minimizing confusion and disorientation: Cognitive support work in informal dementia caregiving. DOI:
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0890406514000334?via%3Dihub

Brown GP. (n.d.).Assessment, intervention and disposition of patients with psychiatric symptoms.
jucm.com/assessment-intervention-disposition-patients-psychiatric-symptoms/

Mayo Clinic Staff. (2018). Delirium.
mayoclinic.org/diseases-conditions/delirium/basics/symptoms/con-20033982

Mental health in emergencies [Factsheet]. (2019).
who.int/mediacentre/factsheets/fs383/en/

When patients suddenly become confused. (2018).
health.harvard.edu/staying-healthy/when-patients-suddenly-become-confused