Όλοι μας γνωρίζουμε ότι τα χαμηλά επίπεδα «καλής» χοληστερίνης υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης (HDL), αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων. Γνωρίζουμε επίσης ότι η αυξημένη «κακή» λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας (LDL), αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού. Είναι όμως δυνατόν να έχουμε πολύ χαμηλή κακή χοληστερίνη και μάλιστα αυτό να προκαλεί πρόβλημα; (Χοληστερίνη: Όλα όσα θες να μάθεις!)

Το πιο πάνω ερώτημα έχει διχάσει εδώ και καιρό την ιατρική κοινότητα, με ορισμένους γιατρούς να προειδοποιούν ότι τα πολύ χαμηλά επίπεδα LDL μπορούν να προκαλέσουν ή να συμβάλουν στο άγχος, στη νευρικότητα και στα προβλήματα ύπνου. Άλλοι ειδικοί, υποστηρίζουν ότι όσο χαμηλότερη κακή χοληστερίνη έχει ένας άνθρωπος, τόσο το καλύτερο είναι για την υγεία του. Επιβάλλεται ωστόσο περισσότερη έρευνα για πιο σαφή συμπεράσματα. (Χοληστερίνη: Είναι αρκετές οι στατίνες ή πρέπει να συνδυάζονται με αναστολείς PCSK9)

Σε αυτό το άρθρο θα δούμε το ρόλο της κακής και της καλής χοληστερίνης και το τι μπορεί να συμβεί στο σώμα αν τα επίπεδά τους πέσουν σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα.

Τι πρέπει να γνωρίζετε για τη χοληστερίνη;

Παρά τη συσχέτισή της με τις καρδιακές παθήσεις, το σώμα χρειάζεται τη χοληστερίνη, για την παραγωγή ορισμένων βιταμινών και ορμονών. Παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην πέψη και στον μεταβολισμό των θρεπτικών συστατικών. (2 κοινοί μύθοι για τα φάρμακα της χοληστερίνης: Τι λένε οι ειδικοί;)

Τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά και ζάχαρη, αυξάνουν τη χοληστερίνη, που ήδη παράγεται φυσικά από το συκώτι. Από την άλλη, η διατροφή που είναι χαμηλή σε λιπαρά και υδατάνθρακες, διατηρεί υψηλότερα τα επίπεδα της HDL (η οποία χρησιμοποιείται για την απέκκριση της LDL από το σώμα) και χαμηλότερη την LDL (η οποία μπορεί να φράξει τις αρτηρίες και να σχηματίσει πλάκα). (Tροφές που μειώνουν άμεσα τη χοληστερίνη)

Τα επίπεδα HDL και LDL μπορούν (και πρέπει) να μετρούνται μέσω εξετάσεων αίματος. Οι τιμές των δύο που θεωρούνται φυσιολογικές είναι:

• Η HDL που είναι 60 ή υψηλότερη, θεωρείται καλή, ενώ η HDL που είναι 40 ή χαμηλότερη θεωρείται χαμηλή.
• Η LDL που είναι κάτω από 100 θεωρείται άριστη, από 100 – 129 θεωρείται σχεδόν άριστη, 130 – 159 είναι οριακή και 160 και πάνω θεωρείται υψηλή.

Η American Heart Association και το American College of Cardiology, τονίζουν ότι τα επίπεδα της LDL πρέπει να είναι 100 mg/dL ή χαμηλότερα, ώστε ο κίνδυνος καρδιακών παθήσεων και εγκεφαλικού να είναι μειωμένος. (10 tips για μείωση της χοληστερίνης)

Ποιους κινδύνους εγκυμονεί η χαμηλή HDL;

Για μια υγιή καρδιά, το συνολικό επίπεδο της χοληστερίνης δεν πρέπει να είναι πολύ χαμηλό. Προβλήματα προκύπτουν όταν η HDL πέσει κάτω από 40 mg/dL. Σύμφωνα με τους ειδικούς, όσο λιγότερη HDL υπάρχει στο αίμα, τόσο λιγότερη κακή χοληστερίνη μπορεί να καθαρίσει το σώμα, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο αθηροσκλήρωσης (σκλήρυνση των αρτηριών), καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους τα επίπεδα της HDL μπορεί να είναι χαμηλά, με τον κυριότερο να είναι η διατροφή που είναι πλούσια σε υδατάνθρακες. Να υπενθυμίσουμε ότι η διατροφή αυτού του είδους δεν επηρεάζει μόνο το σάκχαρο του αίματος, αλλά μειώνει και την HDL, αυξάνοντας παράλληλα τόσο την LDL, όσο και τα τριγλυκερίδια, κατά 30% – 40%. (Αυγά: Η κατανάλωσή τους αυξάνει την χοληστερίνη και επηρεάζει την καρδιά;)

Άλλοι παράγοντες που σχετίζονται με χαμηλότερα επίπεδα HDL είναι:

• Αυξημένα τριγλυκερίδια
• Νεφροπάθεια τελικού σταδίου
• Βήτα αποκλειστές υψηλής δόσης
• Υψηλής δόσης θειαζιδικά διουρητικά
• Παχυσαρκία και μεταβολικό σύνδρομο (που μπορεί να οδηγήσει σε καρδιαγγειακά προβλήματα, καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό και διαβήτη)
• Καθιστική ζωή
• Σοβαρή ηπατική νόσος
• Κάπνισμα
• Διαβήτης τύπου 2
• Υποσιτισμός

Ποιους κινδύνους εγκυμονεί η χαμηλή LDL;

Παρόλο που θα ήταν λογικό να υποθέσουμε ότι η χαμηλή LDL είναι κάτι καλό, υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες τα χρόνια χαμηλά επίπεδα δεν είναι επιθυμητά.

Η LDL είναι μια λιποπρωτεΐνη, της οποίας ο ρόλος είναι να μεταφέρει λιπίδια σε όλα τα κύτταρα του σώματος. Η κακή χοληστερίνη είναι σημαντικό συστατικό των κυτταρικών μεμβρανών, το οποίο χρησιμεύει ως αντιοξειδωτικό του εγκεφάλου και χρησιμοποιείται από το σώμα για τη δημιουργία οιστρογόνων, προγεστερόνης και τεστοστερόνης. 

Τα πολύ χαμηλά επίπεδα της LDL κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οδηγούν σε ορμονικές ανισορροπίες που συμβάλλουν, τουλάχιστον εν μέρει, στον πρόωρο τοκετό. Η ασυνήθιστα χαμηλή LDL, μια κατάσταση που ονομάζεται υποβηταλιποπρωτεϊναιμία, προκαλείται συνήθως από καρκίνο, ηπατική νόσο, σοβαρό υποσιτισμό και άλλες διαταραχές. (Όσα πρέπει να γνωρίζετε για την «καλή» και την «κακή» χοληστερίνη)

Βέβαια οι πιο πάνω περιπτώσεις είναι ασυνήθιστες, ενώ πιο συνηθισμένη είναι η λήψη φαρμάκων για τη μείωση της κακής χοληστερίνης.  (Τα κοινά λάθη που ανεβάζουν τη χοληστερίνη)

Πώς θα αυξήσετε τη χοληστερίνη σας σε φυσιολογικά επίπεδα;

Δεν υπάρχει κάποιος άλλος τρόπος διαχείρισης της χαμηλής χοληστερίνης εκτός από διατροφικές αλλαγές και αλλαγές στον τρόπο ζωής. Για την ώρα, δεν υπάρχουν φάρμακα για την αύξηση της HDL (με εξαίρεση τη θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης σε γυναίκες που έχουν περάσει την εμμηνόπαυση).

Οι καλύτεροι τρόποι αύξησης της χοληστερίνης σε υγιή επίπεδα είναι:

• Αποφυγή κορεσμένων και τρανς λιπαρών
• Κατανάλωση άφθονων φρούτων, λαχανικών, δημητριακών ολικής αλέσεως και ξηρών καρπών
• Τακτική άσκηση
• Περιορισμός κόκκινου κρέατος, επεξεργασμένων τροφίμων και ζάχαρης
• Απώλεια βάρους σε περίπτωση παχυσαρκίας
• Διακοπή καπνίσματος
• Χρήση φαρμάκων όπως οι στατίνες (εάν χρειάζονται)