Σε τι διαφέρει η οργανική ασθένεια από την λειτουργική διαταραχή;

Ο όρος οργανική νόσος χρησιμοποιείται για να περιγράψει την οποιαδήποτε κατάσταση υγείας στην οποία υπάρχει παρατηρήσιμη και μετρήσιμη διαδικασία ασθένειας, όπως η φλεγμονή ή κάποια βλάβη ιστού. Συγκεκριμένα, οργανική ασθένεια είναι αυτή που μπορεί να επικυρωθεί και να ποσοτικοποιηθεί μέσω τυποποιημένων βιολογικών μέτρων, που είναι γνωστά ως βιοδείκτες.

Σε αντίθεση με μια μη οργανική (λειτουργική) διαταραχή, στην οργανική ασθένεια υπάρχουν ανιχνεύσιμες φυσικές ή βιοχημικές αλλαγές στα κύτταρα, τους ιστούς ή τα όργανα του σώματος. Αντίθετα, η μη οργανική ασθένεια εκδηλώνεται μεν με συμπτώματα, αλλά η διαδικασία της νόσου είτε είναι άγνωστη, είτε δεν μπορεί να μετρηθεί με τα τρέχοντα επιστημονικά μέσα.

Ποιες θεωρούνται οργανικές ασθένειες;

Ο όρος οργανική νόσος αποτελεί μια ομπρέλα ταξινόμησης για πολλούς διαφορετικούς τύπους ασθενειών, οι οποίες:

• Είναι εντοπισμένες (επηρεάζουν ένα συγκεκριμένο μέρος του σώματος) ή συστηματικές (επηρεάζουν πολλαπλά συστήματα οργάνων).
• Είναι κληρονιμικές ή προκαλούνται από εξωτερικές ή περιβαλλοντικές επιρροές.
• Είναι μεταδοτικές και μεταδίδονται από το ένα άτομο στο άλλο ή δεν είναι μεταδοτικές.

Μερικές από τις ευρύτερες κατηγορίες και είδη οργανικών ασθενειών περιλαμβάνουν:

Α) Αυτοάνοσες ασθένειες, στις οποίες το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται σε υγιή κύτταρα και ιστούς του σώματος, όπως:

• Διαβήτης τύπου 1
• Σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ)
• Ρευματοειδής αρθρίτιδα
• Λύκος
• Ψωρίαση

Β) Καρκίνος, στον οποίο τα ανώμαλα κύτταρα πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα και ξεπερνούν τα υγιή κύτταρα, όπως:

• Καρκίνος του μαστού
• Μελάνωμα
• Λευχαιμία
• Λέμφωμα
• Καρκίνος του πνεύμονα
• Καρκίνος παχέος εντέρου

Γ) Φλεγμονώδεις ασθένειες που προκαλούν οξεία ή προοδευτική βλάβη σε κύτταρα και ιστούς, όπως:

• Οστεοαρθρίτιδα
• Φλεγμονώδης νόσος της πυέλου (PID)
• Ιογενής μηνιγγίτιδα
• Αθηροσκλήρωση
• Ινομυαλγία

Δ) Λοιμώδεις ασθένειες στις οποίες ένα βακτήριο, ιός, μύκητας, παράσιτο ή άλλο μικρόβιο μεταδίδεται μεταξύ των ανθρώπων, όπως:

• HIV
• Ηπατίτιδα C
• Ιός Ζίκα
• Φυματίωση
• Γρίπη

Ποιες ασθένειες θεωρούνται λειτουργικές διαταραχές;

Μια μη οργανική ασθένεια ονομάζεται λειτουργική, που σημαίνει ότι υπάρχουν συμπτώματα, αλλά δεν υπάρχουν σαφή μέτρα διάγνωσης. Στο παρελθόν, οι λειτουργικές διαταραχές θεωρούνταν σε μεγάλο βαθμό ψυχοσωματικές. Σήμερα, αναγνωρίζεται ότι πολλές από αυτές έχουν διακριτικά χαρακτηριστικά που τις καθορίζουν ανεξάρτητα από τη συναισθηματική κατάσταση του ασθενή.

Ο κνησμός (φαγούρα) είναι ένα τέτοιο παράδειγμα λειτουργικού συμπτώματος. Από μόνος του, δεν συνδέεται με κάποια φυσική βλάβη, αλλά αποτελεί πραγματική και απτή αίσθηση. Το ίδιο ισχύει και για την κόπωση, τους χρόνιους πονοκεφάλους και την αϋπνία. Η απουσία μετρήσιμων βιοδεικτών δεν σημαίνει ότι τα πιο πάνω συμπτώματα δεν υπάρχουν, σημαίνει όμως ότι η αιτία τους είναι άγνωστη (ιδιοπαθής).

Σημειώνεται ότι τα προηγούμενα χρόνια, ασθένειες όπως η επιληψία, η ημικρανία και το Alzheimer θεωρούνταν λειτουργικές διαταραχές. Σήμερα όμως δεν ισχύει κάτι τέτοιο.

Πλέον, πολλές λειτουργικές διαταραχές ταξινομούνται με βάση το συμπτωματικό τους προφίλ. Μερικά παραδείγματα είναι τα ακόλουθα:

• Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS)
• Σύνδρομο χρόνιας κόπωσης (CFS)
• Ινομυαλγία
• Πόνος κροταφογναθικής άρθρωσης (TMJ)
• Διαταραχή γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (ΓΟΠ)
• Διάμεση κυστίτιδα

Λειτουργικά Vs Ψυχοσωματικά Συμπτώματα

Οι ψυχιατρικές ασθένειες θεωρούνται σε μεγάλο βαθμό λειτουργικές, αφού δεν μπορούμε εύκολα να εντοπίσουμε την υποκείμενη αιτία τους. Αυτές περιλαμβάνουν την κλινική κατάθλιψη, τη διπολική διαταραχή, τη σχιζοφρένεια, τη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD), την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD) και το σύνδρομο μετατραυματικού στρες (PTSD).

Ωστόσο, μια ψυχιατρική ασθένεια δεν είναι το ίδιο πράγμα με μια ψυχοσωματική. Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα είναι εκείνα που πιστεύεται ότι προέρχονται από τα στρες και τις καταπονήσεις της καθημερινής ζωής. Οδηγούνται από την ψυχική ή την συναισθηματική κατάσταση ενός ατόμου και συχνά εκδηλώνονται με συμπτώματα οσφυαλγίας, κεφαλαλγίας, κόπωσης, υψηλής αρτηριακής πίεσης, δυσπεψίας, δύσπνοιας, ζάλης και ανικανότητας.

Τα λειτουργικά συμπτώματα διαφέρουν από τα ψυχοσωματικά στο ότι η αφαίρεση του συναισθηματικού στρες μπορεί να μειώσει τη σοβαρότητά τους, αλλά δεν μπορεί να τα διαγράψει εντελώς.